Sayın Yetkililer,

5520 sayılı Kanunun 01.01.2007 tarihinden itibaren yürürlüğe giren 13 üncü maddesi gereğince, ortaklardan alacaklar hesabına faiz uygulanmaması veya faizin düşük oranda hesaplanması halinde “transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtıldığı” kabul edilmektedir.

 

1- ORTAKLARDAN ALACAKLAR HESABI

Ortaklardan alacaklar hesabı genellikle;

· ortağın veya işletme sahibinin ihtiyaçları için işletme bünyesinden çektiği kaynaklar,

· belgelenemeyen işletme giderleri (çoğu işletmeler, sigorta primlerindeki yük nedeniyle personel ödemelerini kayıtlarına bire bir yansıtmamaktadır),

· ortaklar veya işletme sahibinin diğer firmalarındaki ihtiyaçlar için işletme bünyesinden kullandıkları kaynaklar

nedeniyle ortaya çıkmakta ve yükselme eğilimi göstermektedir.

Muhasebe kayıtlarında, ortaklardan alacaklar hesabının kullanılmayarak, yukarıdaki belgesiz ödemelerin kasa hesabında bırakılması, bu hesabın aslında ortaklardan alacaklar hesabı olduğu gerçeğini değiştirmeyecektir.

 

2- ORTAKLARDAN ALACAKLAR HESABI ve VERGİSEL SONUÇLARI

Ortaklardan alacaklar hesabı, bilanço esasına tabi gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından kullanılabilen bir hesaptır.

 

2.1- Gelir Vergisi Yönünden Sonuçları

Gelir Vergisi Kanunu’nun 41 inci maddesindeki düzenlemeler gereğince şahsi işletmelerde;

· ortaklardan alacaklar hesabına faiz uygulanmayacak

· dolayısı ile örtülü kazanç dağıtımı da söz konusu olmayacaktır.

 

2.2- Kurumlar Vergisi Yönünden Sonuçları

Diğer taraftan, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 13 üncü maddesindeki düzenlemelerde, emsallere uygunluk ilkesine aykırı olarak tespit edilen bedel üzerinden şirket ortaklarına veya ilişkili kişilere ödünç para verilmesi halinde, şirket kazancının transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak dağıtılmış sayılacağına hükmedilmiştir.

 

2.3- İkramiye Ücret ve Benzeri Ödemeler

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 13 üncü maddesi, kurum ortaklarına veya ilişkili kişilere ödenen ikramiye, ücret ve benzeri ödemelerde de uygun bedel ilkesini aramaktadır.

Öte yandan, Gelir Vergisi Kanunu’nun 41 inci maddesinin 1 inci fıkrasının 5 numaralı bendi gereğince, ilişkili kişilere yapılan ikramiye, ücret ve benzeri ödemeler de uygun bedel ilkesine tabi tutulacaktır.

 

3- ORTAKLARDAN ALACAKLAR HESABI ve TRANSFER FİYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI

Yukarıda da belirtildiği gibi, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 13 üncü maddesindeki düzenlemelerde;

· ortağın veya ilişkili kişilerin,

· kurumdan borç para almaları halinde,

· emsallere uygunluk ilkesine göre,

· bir bedel tahsil edilmesine

hükmedilmiştir.

 

Görüldüğü gibi, Kurumlar Vergisi Kanunun’daki düzenlemeler gereğince;

· sadece ortaklar cari hesabına faiz uygulanmayacak

· ilişkili kişilere verilen borçlar için de faiz uygulanacak

· uygulanacak faiz oranı uygun faiz oranı olacaktır.

 

3.1- İlişkili Kişiler

Kurumlar Vergisi Kanununa göre sadece şirket ortaklarının borç para almalarında değil, ilişkili kişiler de aldıkları borç karşılığında uygun bedel (faiz) ödeyeceklerdir.

Kanunda ilişkili kişi;

· kurumların kendi ortakları,

· kurumların veya ortakların ilgili bulunduğu gerçek kişi veya kurumlar,

· kurumun veya ortakların idaresi, denetimi veya sermayesi bakımından doğrudan veya dolaylı olarak bağlı bulunduğu veya nüfusu altında bulundurduğu gerçek kişi veya kurumlar,

olarak belirlenmiştir.

 

3.2- Uygun Bedel İlkesi (Uygulanacak Faiz Oranı)

Ortağın veya ilişkili kişilerin şirketten aldıkları borçlar karşılığında uygulanacak uygun bedelin, yani faiz oranının tespiti son derece önemlidir.

Akla ilk gelen uygun bedel, işletmenin kullandığı kredi faiz oranı olabilir. Ancak, işletmenin kullandığı kredinin yatırım veya ihracat kredisi gibi düşük faizli kredi olması halinde, bu faiz oranını kullanmak doğru olmayacaktır. Düşük oranlı tüketici kredi faiz oranının uygulanması da hatalı olabilecektir.

Emsale uygun fiyat, en basit şekliyle piyasa ya da pazar fiyatı olarak tanımlanabilir. Bu tanımdan hareket edilirse, şirket hiçbir ilişkisi bulunmayan gerçek kişi veya kuruma hangi şartlarda veya faiz oranında kaynak kullandırırsa, şirket ortağı veya ilişkili kişilere de aynı oranı uygulamalıdır.

Bu değerlendirmelerden hareket eden Müşavirliğimiz, uygun bedel olarak cari dönem ticari kredi faiz oranının kullanılmasının doğru olacağını düşünmektedir.

 

3.3- Uygun Bedelin Uygulanmamasının Sonuçları/Örtülü Kazanç Dağıtımı

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 13 üncü maddesi;

· şirket ortakları veya ilişkili kişilerin şirketten aldıkları ödünç paralar karşılığında faiz uygulanmamasını veya düşük oranlı faiz uygulanmasını ve

· emsaline göre yüksek tutarda ücret, ikramiye veya benzeri ödemelerde bulunulmasını

transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı olarak tanımlamıştır.

Tamamen veya kısmen transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak dağıtılan kazanç ise; K.V.K. nunun 13 üncü maddesinin 6 ncı fıkrası gereğince, hesap döneminin son günü itibariyle ortaklara dağıtılan kar payı olarak değerlendirilecektir.

Kar payı dağıtımının vergisel sonuçlarını ise,

· kurum tarafından yapılacak vergi kesintisi ( % 15) ve

· şirket ortağının gelir vergisi mükellefiyeti

olarak özetleyebiliriz.

Kar dağıtımına ilişkin açıklamalar, İDEAL 2007/26 sayılı duyurumuzda ayrıntılı olarak yer almaktadır.

 

3.4- İspat Edici Belgelerin Saklanma Zorunluluğu

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 13 üncü maddesinin 3 üncü fıkrasında, hesaplamalara ait kayıt, cetvel ve belgelerin ispat edici kağıtlar olarak saklanması zorunluluğuna hükmedilmiştir.

 

4- ORTAKLARDAN ALACAKLAR HESABINA FAİZ UYGULANMASI ve KATMA DEĞER VERGİSİ

Yargı, 2007 yılı öncesinde vermiş olduğu pek çok kararda cari hesap yoluyla ortağa borç para verilmesi işlemlerinin katma değer vergisine tabi olmadığı yönünde kararlar vermiştir.

Ancak 2007 yılında gerek Danıştay Dördüncü Dairenin gerekse Danıştay Dokuzuncu Dairenin ortaklardan alacaklar hesabına yürütülen faizler için katma değer vergisi uygulanması yönünde kararları mevcuttur. Diğer taraftan, Maliye Bakanlığı özelgelerinde de ortaklara borç para vermek suretiyle gerçekleştirilen finansman hizmetlerinin banka ve sigorta muameleri vergisi kapsamına girmediğinden ve katma değer vergisine tabi tutulması gerekliliğinden bahsedilmektedir.

 

5- TAVSİYELERİMİZ

5.1- Şirket ortakları bilinçlendirilerek; işletmelerin ayrı bir hükmi şahsiyetinin olduğu, kendilerinin şirketin sadece ortağı oldukları, şahsi ihtiyaçları için işletmeden alacakları kaynakları ancak ve ancak kar dağıtımı ile sağlayabilecekleri, aksi takdirde şirketin fiktif (gerçek olmayan) faiz gelirlerinin vergisini vermek durumunda oldukları anlatılmalıdır.

5.2- Firmanın ortakları ve satın almacılar; firma adına yapılan tüm harcamalara ait belgeleri eksiksiz olarak temin etmeleri konusunda bilgilendirilmeli, aksi takdirde eksik belge tutarıyla ilgili olarak şirketin vergi vermek durumunda olduğu anlatılmalıdır.

5.3- Şirket ortakları (yönetimleri) belgesini almadığı giderler için, belge vermeyenlerin vergisel yükümlülüklerinin kendileri tarafından karşılanacağının bilincine varmalıdırlar. Getirilen bu düzenlemelerle kayıtdışılığın önüne de geçilmeye çalışılmakta; ucuz gibi gözüken belgesiz mal veya hizmet teslimleri, belgeli teslimlere göre çok daha pahalıya mal olmaktadır.

Ortaklar şahsi ihtiyaçları için kaynak gereksinimi duymaları halinde ise, bu ihtiyaçlarını şahsi kredi kullanımı ile karşılamalıdırlar.

5.4- Şirket ortaklarının şirket kaynaklarını, başka işletmelerinin ihtiyacı için kullanması halinde ise; muhasebe kayıtlarının gerçeği yansıtması sağlanmalıdır. Bir başka deyişle kayıtlar; şirket ortağının bir şirketinden para kullandığı, diğer şirketine para kullandırdığı şeklinde değil de; bir şirketin bir başka şirkete iştirak ettiği şeklinde gerçekleştirilmelidir.

5.5- Kar elde eden şirketler, kar dağıtımı yapmak suretiyle belgeleyemedikleri giderlerin (personel harcamaları gibi) kaynaklarını oluşturabilirler.

Bilgilerinize sunulur.

Saygılarımızla

Gaziantep, 29.08.2007