Sayın Yetkililer

Bilindiği gibi, 5024 sayılı Kanunla Vergi Usul Kanununa eklenen geçici 25 inci madde gereğince, 31.12.2003 tarihli bilançolar düzeltilmek durumundadır.

Maliye Bakanlığınca konuyla ilgili olarak hazırlanan Tebliğler ve hukuki durumu Müşavirliğimize göre tartışmalı olan sirkülerlerde; geçmiş yıl karları sıfırlanmakta, dolayısı ile bilanço kayıtlarında yer almamakta; yeniden değerleme artış fonu, maliyet artış fonu gibi fonlarla birlikte Enflasyon Düzeltme Hesabında yer almaktadır.

Enflasyon düzeltmesine tabi tutulan 31.12.2003 tarihli bilançoda, düzeltme öncesinde yer alan geçmiş yıl karlarının ne olacağı veya dağıtılabilirliği duyurumuzun konusunu oluşturmaktadır.



I- DÜZELTME ÖNCESİ GEÇMİŞ YIL KARLARI VE ZARARLARI

Müşavirliğimiz, geçmiş yıl karlarının ne olacağı konusunun, geçmiş yıl zararları ile birlikte değerlendirilmesinin uygun olacağını düşünmektedir.


I.1- Geçmiş Yıl Zararları

Müşavirliğimiz, 2003 yılı düzeltme öncesi oluşan karın vergilenmesinden hareketle,indirilemeyen geçmiş yıllar ve dönem zararının da 2004 ve sonraki dönemlerde indirilebileceğini düşünmektedir.

Müşavirliğimize göre, düzeltilmiş bilançoda yer almasa dahi, işletmeler, geçmiş dönemlerdeki zararlarını Gelir Vergisi Kanununun 88 inci ve Kurumlar Vergisi Kanununun 14 üncü maddeleri gereğince indirme hakkına sahiptirler.

İşletmeler, kayıtlarında geçmiş yıl zararı kalmaması nedeniyle geçmiş yıl zararlarını beyannameleri üzerinden mahsup edecekler, mahsupla ilgili muhasebe kaydı yapamayacaklardır.


I.2- Geçmiş Yıl Karları

Yukarıda açıklamaya çalıştığımız uygulama, Maliye Bakanlığınca düzenlenen tebliğ veya sirkülerlerde “açıkça” belirtilmemiş olup, Müşavirliğimiz görüşünü yansıtmaktadır.

Müşavirliğimiz aynı düşünceden hareketle, geçmiş yıl karları ve bunların dağıtımının aşağıda açıklamalarımız doğrultusunda olması gerektiği görüşündedir.

Düzeltilmiş bilançoda yer almamasına rağmen, geçmiş yıl karları da, aynı geçmiş yıl zararlarında olduğu gibi, işletmeler tarafından takip edilebilecek; düzeltme sonucunda, geçmiş yıl karı veya zararı oluşması durumu dikkate alınmaksızın dağıtıma tabi tutulabilecektir.


I.2.1- Karın Sermayeye İlave Edilmesi Durumu

Müşavirliğimiz, işletmelerin düzeltme öncesindeki geçmiş yıl karlarını ve (oluşuyorsa) düzeltme sonrası karlarını ayrı ayrı sermayelerine ilave edebileceklerini düşünmekte olup, sermayeye ilave edilen bu karlar, V.U.K. nun geçici 25 inci ve Gelir Vergisi Kanununun 94/6-b-i maddeleri gereğince kar dağıtımı sayılmayacaktır.


I.2.2- Geçmiş Yıl Karlarının Ortaklara Dağıtımı

Yukarıda da belirttiğimiz gibi, Müşavirliğimiz düzeltme öncesi geçmiş yıl karlarının ortaklara dağıtabileceği görüşündedir. Ancak bilindiği gibi, ortaklara yapılan kar dağıtımları vergisel sonuçlar doğurmaktadır.

İşletmelerin geçmiş yıl karlarını dağıtmaları halinde oluşacak vergisel sonuçların ele alınmasının yararlı olacağı düşünülmüş, konuyla ilgili hatırlatmalar aşağıya alınmıştır.



II- GEÇMİŞ YIL KARLARININ ORTAKLARA DAĞITIMININ VERGİSEL SONUÇLARI

Haırlanacağı gibi, 4842 sayılı Kanunla, Gelir Vergisi Kanununun kar dağıtımının vergilendirilmesine ilişkin hükümlerinde köklü değişiklikler yapılmıştır.

İDEAL 2003/84’de de belirtildiği gibi,

yatırım indirimi stopajı uygulanmayan karın dağıtımının vergisel sonuçları (2003 yılına ait karın dağıtımından başlamak üzere) yeniden belirlenmiş,

Gelir Vergisi Kanununa ilave edilen geçici maddelerle, yatırım indirimi stopajı uygulanmış karın dağıtımında;
-karın 2003 yılı ve sonrası yıllara ait olması ve
-karın 2003 öncesi yıllara ait olması
durumlarına göre vergisel sonuçlar ayrı ayrı belirlenmiştir.


II.1- 2003 Yılı ve Sonrası Yıllara Ait Kar Dağıtım Uygulaması

4842 sayılı Kanun, 2003 yılı ve sonrası yıllara ait karın dağıtımında ikili uygulama getirmiştir.

Bunlardan ilki, yatırım indirimi stopajı uygulanmayan karların dağıtımı uygulaması; ikincisi ise yatırım indirim stopajı uygulanan karların dağıtım uygulamasıdır.


II.1.1- 2003 ve Sonrası Yıllara Ait ve YATIRIM İNDİRİMİ STOPAJI UYGULANMAMIŞ Karın Dağıtımı Uygulaması

II.1.1.1- Stopaj Uygulaması Yönünden

4842 sayılı Kanunla G.V.K.’nun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının 6 numaralı bendinin (b) alt bendi değiştirilmiştir. Buna göre;

tam mükellef kurumlar tarafından;

tam ve dar mükellef gerçek kişilere, dar mükellef kurumlara ( Türkiye’de bir işyeri veya daimi temsilci aracılığıyla kar payı elde edenler hariç)

gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olmayanlara, gelir ve kurumlar vergisinden muaf olan dar mükelleflere

gelir ve kurumlar vergisinden muaf olanlara

dağıtılan kar paylarının tamamı gelir vergisi tevkifatına tabi olmaktadır. (%10)

karın sermayeye ilavesi kar dağıtımı sayılmayacaktır.

Yapılan değişiklikle, daha önce yürürlükte olan; tevkifat matrahından kurumlar vergisinden istisna kazançların indirilmesi uygulaması kaldırılmış, % 15 tevkifat oranı % 10’a çekilmiştir.


II.1.1.2- Menkul Sermaye İradı Yönünden

4842 sayılı Kanunun 2 nci maddesiyle, G.V.K. nun 22 nci maddesi yeniden düzenlenmiş ve 2003 ve sonrası yıllara ait karlarını dağıtan tam mükellef kurumlardan elde edilen kar payının yarısı gelir vergisinden istisna edilmiştir.

Dağıtılan karın yıllık beyanname ile beyan edilmesi durumunda, istisna edilen tutar üzerinden G.V.K.’nun 94 ncü maddesine göre yapılan tevkifat, hesaplanan vergiden mahsup edilecektir.

Yapılan değişiklikle, dağıtılan karın vergilenmesinde;

vergi alacağı müessesesi kaldırılmış

dağıtılan karın yarısı vergi dışı bırakılmış

G.V.K. madde 94/6-b gereğince yapılan tevkifatın, hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilmesi imkanı getirilmiştir.

Kar Dağıtımında Beyan Sınırı

4842 sayılı Kanunun 9 uncu maddesi ile, G.V.K.’nun 86 ncı maddesi de değiştirilmiş, kar dağıtımındaki beyan sınırında aşağıdaki değişiklik yapılmıştır.

% 10 oranlı tevkifata tabi tutulmuş kar payının, G.V.K.’nun 103 ncü maddesindeki ikinci gelir diliminde yer alan tutarı geçmemesi halinde, elde edilen kar payı beyan edilmeyecektir. (Hatırlanacağı gibi, daha önceki uygulamada sınır, G.V.K.’nun 103 üncü maddesinin ilk iki dilimi toplamının yarısı idi.)


II.1.2- 2003 ve Sonrası Yıllara Ait ve YATIRIM İNDİRİM STOPAJI UYGULANMIŞ Karın Dağıtımı Uygulaması

II.1.2.1- Stopaj Uygulaması Yönünden

Kurumlar vergisinden istisna edilen kazançlara isabet eden kar, %19,8 oranında yatırım indirimi tevkifatına tabi tutulacaktır.

% 19,8 oranında yatırım indirimi tevkifatına tabi tutulan karın dağıtılması halinde, ayrıca % 10 oranlı menkul sermaye iradı stopajı uygulanmayacaktır.


II.1.2.2- Menkul Sermaye İradı Yönünden

2003 yılı ve sonrası yıllar kazançlarından, kullandıkları “yatırım teşvik belgelerine” göre yatırım indirimi uygulayan mükelleflerin kar dağıtımında elde edilen kazançlar için beyan edilecek gelir vergisi matrahı aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.

Elde edilen kar payının 1/9’u, dağıtılan kara ilave edilecektir.

Bulunan tutarın yarısı vergiden istisna edilecek, kalan yarısı için, o yılın gelir vergisi oranı uygulanarak, gelir vergisi hesaplanacaktır.

G.V.K. 86 ncı maddesi gereğince elde edilen menkul sermaye iradı tutarı ne olursa olsun beyan edilecektir.

Hesaplanan vergiden, beyannameye intikal ettirilen tutarın (hesaplanan menkul sermaye iradı matrahının) 1/5’i indirilmek suretiyle ödenecek vergi hesaplanacaktır.

Karın sermayeye ilavesi kar dağıtımı sayılmayacaktır.

II.2- 2002 ve Öncesi Yıllara Ait Kar Dağıtımı Uygulaması


II.2.1- Stopaj Uygulaması Yönünden

4842 sayılı Kanunla Gelir Vergisi Kanununa ilave edilen Geçici 62’nci madde gereğince, 1999 ila 2002 yılları karlarının dağıtımında tevkifat uygulaması, aşağıdaki hükümlere tabi olacaktır.

Yatırım indirimi istisnası nedeniyle %19,8 oranında tevkifata tabi tutulmuş karın dağıtımında, ayrıca %10 oranlı menkul sermaye iradı tevkifatı uygulanmayacaktır. (Yatırım indiriminden sonra bir kazanç varsa, bunun dağıtımı sırasında %10 tevkifat uygulanacaktır.)

Yatırım indirimi istisnası nedeniyle, %10 oranlı menkul sermaye iradı tevkifatına tabi tutulmamış kar paylarında beyan sınırı bulunmayıp, tamamı menkul sermaye iradı olarak beyan edilecektir.

Yatırım indirimi istisnası uygulanmamış ve dağıtımı sırasında %10 oranlı menkul sermaye iradı tevkifatı uygulanmış kar payları, G.V.K. nun 86’ncı maddesindeki tutarı aşması halinde gelir vergisine tabi olacaktır.

1998 Yılı ve Öncesi Yıl Kazançlarının Dağıtımı

94 üncü madde uyarınca tevkifat yapılmayacaktır.

dağıtılan kar payları, gelir vergisine tabi tutulmayacaktır.

1999, 2000, 2001, 2002 Yılları Kazançlarının Dağıtımı

Danıştay Kararı ile yatırım indiriminde stopaj yapılmayan 1999 yılı karının dağıtılması, %10 oranlı menkul sermaye iradı tevkifatına tabi tutulacaktır.

Yukarıdaki yıl karlarının sermayeye ilave edilmesi, kar dağıtımı sayılmayacak, dolayısı ile %10 oranlı menkul sermaye iradı tevkifatına ve gelir vergisine tabi tutulmayacaktır.

II.2.2- Menkul Sermaye İradı Yönünden

II.2.2.1- 1999 ila 2002 Yıllarına Ait ve Yatırım İndirimi Uygulanmamış Karın Dağıtımında Beyan Edilecek Gelir Vergisi Matrahı

Yukarıdaki dönem karlarının dağıtımında, G.V.K.’nun 22 nci madde hükmü (menkul sermaye iradlarında istisna) uygulanmayacaktır.

4842 sayılı Kanunla G.V.K.’nuna ilave edilen geçici 62’nci maddenin 3’üncü fıkrası gereğince, 1999-2002 yıllarına ait kazançların dağıtımında;

Elde edilen kar payının 1/9’u, dağıtılan kara ilave edilecektir.

Bulunan tutarın yarısı için, o yılın gelir vergisi oranı uygulanarak, gelir vergisi hesaplanacaktır.

G.V.K. 86’ncı maddesi gereğince, elde edilen menkul sermaye iradı tutarı ne olursa olsun beyan edilecektir.

Beyanname verilmesi halinde, hesaplanan vergiden, beyannameye intikal ettirilen tutarın hesaplanan menkul sermaye iradı matrahının 1/5’i indirilmek suretiyle ödenecek vergi hesaplanacaktır.

II.2.2.2- 1999 ila 2002 Yıllarına Ait ve Yatırım İndirimi Uygulanmamış Karın Dağıtımında Beyan Edilecek Gelir Vergisi Matrahı

1999-2002 yıllarına ait ve yatırım indirimi uygulanmamış karın dağıtımı, II.1.1.2 nci bölümde anlatıldığı şekilde vergilendirilecektir.



II.3- KAR DAĞITIMINDA TEVKİF EDİLEN VERGİNİN BEYANI ve ÖDEME SÜRESİ

Şirketler kar dağıtımları sırasında tevkif ettikleri %10 oranlı vergileri, kar dağıtım kararı aldıkları ayla ilgili muhtasar beyannamelerine ithal edecekler ve ertesi ayın 20’sine kadar beyan ederek, Gelir Vergisi Kanununun 4842 sayılı Kanunla değişik 119’uncu maddesi gereğince beyanname verdikleri ayın 26’ncı günü akşamına kadar, bir defada, ödeyeceklerdir.



Önemli Hatırlatma

Düzeltme öncesinde yer alan geçmiş yıl zararlarının mahsubu veya geçmiş yıl karlarının ortaklara dağıtımı konusunda yukarıdaki görüşler, tamamen Müşavirliğimize ait olup; firmalarımızın Maliye Bakanlığının bu konularda yapacağı açıklamaları beklemeleri tavsiye edilmektedir.

Saygılarımızla,


Gaziantep, 18.05.2004