Bakanlığımıza intikal eden olaylardan, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu ile ilgili
bazı konularda tereddütler oluştuğu anlaşılmış olup, söz konusu tereddütleri
gidermek ve uygulama birliği sağlamak amacıyla aşağıdaki açıklamaların yapılması
gerekli görülmüştür.
Vergi Usul Kanununun 229 uncu maddesinde fatura, satılan emtia veya
yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı
satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesika olarak
tanımlanmış olup, Kanunun 231 inci maddesinin 5 numaralı bendinde de faturanın
malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami yedi gün içinde
düzenleneceği hüküm altına alınmıştır. Aynı Kanunun 232 nci maddesinde de fatura vermek ve almak mecburiyetinde
olanlar sayılmış bulunmaktadır.
Kanunun mükerrer 257 nci maddesinin (1)
numaralı bendi ile de Maliye Bakanlığı, mükellef ve meslek grupları itibariyle
muhasebe usul ve esaslarını tespit etmeye, bu Kanuna göre tutulmakta olan defter
ve belgeler ile bunlara ilaveten tutulmasını veya düzenlenmesini uygun gördüğü
defter ve belgelerin mahiyet, şekil ve ihtiva etmesi zorunlu bilgileri
belirlemeye ve bunlarda değişiklik yapmaya yetkili kılınmıştır.
Bu
yetkiye istinaden, belge düzenine ilişkin yapılan düzenlemeler aşağıda
açıklanmıştır.
1 – Özel Kartlar veya Yemek Çekleri
Kullanılmak Suretiyle Lokanta veya Restoranlarda Verilen Hizmetlere İlişkin
Belge Düzeni
Uygulamada bazı firmalar tarafından çeşitli adlarla çıkarılan özel
kartlar, anlaşma yapılan lokanta veya restoran gibi hizmet işletmelerinde
(anlaşmalı hizmet işletmeleri) sunulan hizmetin ödeme aracı olarak
kullanılmaktadır. Ayrıca bazı
lokanta, restoran vb. yemek verme hizmeti sunan işletmelerde
sunulan hizmetin ödeme aracı olarak; gerek bu işletmelerce, gerekse bu hizmet
işletmeleri ile anlaşma yapan firmalarca satışa sunulan yemek çeklerinin
kullanıldığına da sıklıkla rastlanılmaktadır. Bu itibarla, söz konusu kartların
veya yemek çeklerinin kullanımıyla ilgili olarak uyulması gereken belge
düzeninin 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümleri doğrultusunda açıklığa
kavuşturulması Tebliğin bu bölümünün konusunu
oluşturmaktadır.
1.1. Özel Kartların
Kullanımı
Özel
kartların, anlaşmalı hizmet işletmelerinde verilen yemek hizmetine ilişkin
bedellerin ödenmesinde aşağıda belirtilen şekilde kullanılması kaydıyla,
Tebliğin 1.3. bölümünde yer alan açıklamalar
çerçevesinde belgelendirilmesi uygun görülmüştür.
- Söz konusu kartlar, personeline yemek hizmeti temin etmek
isteyen işletmeler tarafından bu kartları satışa sunan firmalardan satın
alınarak personele verilecektir.
- Kartlar, bunları
satışa sunan firmalarca anlaşmalı hizmet işletmelerine verilen satış noktası
terminallerinden geçirilmek suretiyle, hizmet bedelinin ödenmesinde
kullanılacaktır.
- Belirtilen satış noktası terminalleri, işlemin yapıldığı
yer, tarih, saat, hizmet bedeli ile kalan tutarı gösterecek şekilde iki adet
bilgi fişi verecek ve istenildiğinde günlük veya haftalık olarak tahsil edilen
bedelleri gösterecektir.
1.2. Yemek Çeklerinin
Kullanımı
Yemek
çeklerinin, anlaşmalı hizmet işletmelerinde verilen yemek hizmetine ilişkin
bedellerin ödenmesinde aşağıda belirtilen şekilde kullanılması kaydıyla,
Tebliğin 1.3. bölümünde yer alan açıklamalar
çerçevesinde belgelendirilmesi uygun görülmüştür.
- Yemek çekleri, işverenlerce istihdam edilen personelin
yemek ihtiyacının karşılanması amacıyla kullanılacaktır.
- Bu çekler dip koçanlı olarak ve dip koçanı ile çekin
üzerine müteselsil sıra numarası yer verilmek suretiyle
bastırılacaktır.
- Söz konusu çekler, gerek bunları kendi adına bastırarak
satışa sunan hizmet işletmelerinde, gerekse bunları satışa sunan firmalarla
anlaşmalı hizmet işletmelerinde münhasıran yemek bedellerinin ödenmesinde
kullanılacaktır.
1.3. Özel Kartlar ve Yemek Çeklerinin
Kullanımına İlişkin Belge Düzeni
Özel
kartları ve yemek çeklerini çıkaran firmalar tarafından, hizmet alımında
kullanılacak bedellerin karta yüklendiği veya çeklerin satıldığı tarihten
itibaren yedi gün içinde, bu kartları veya çekleri personeline vermek üzere alan
işletmeler adına fatura düzenlenecektir.
Yemek
bedellerinin;
- Özel kartlar kullanılarak ödenmesi durumunda satış noktası
terminalinden alınan iki adet bilgi fişinden birinin kart sahibine verilmesi,
diğerinin ise hizmet işletmesinde kalması,
- Yemek çekleri kullanılarak ödenmesi halinde yemek çekinin
dip koçanının hizmet alan personelde, diğerinin ise hizmet işletmesinde kalması
şartlarıyla, hizmetten yararlanan personele ayrıca Vergi Usul
Kanununda belirtilen belgelerden herhangi birinin (ödeme kaydedici cihaz fişi,
perakende satış fişi veya fatura) verilmesine gerek
bulunmamaktadır.
Anlaşmalı hizmet işletmelerinin, bedeli özel kartlar veya yemek çekleri
kullanılarak ödenen hizmetler için, özel kartları veya yemek çeklerini satışa
sunan firmalar adına hizmetin tamamlandığı tarihten itibaren yedi gün içinde
fatura düzenlemeleri gerekmektedir.
Ancak,
ödemenin söz konusu özel kartlar veya yemek çekleri ile yapılması sırasında bu
belgelerden birinin sehven düzenlenmesi halinde mükerrerliğin önlenmesi
bakımından düzenlenen belgenin iptali gerekecektir. İptal işlemi, anlaşmalı
hizmet işletmelerince söz konusu özel kartları veya yemek çeklerini satışa sunan
firmalara düzenlenecek faturalarla, doğrudan özel kartları veya kendi bastırdığı
yemek çeklerini satan hizmet işletmelerince ise bunların satışı sırasında
düzenlenmiş olan faturalarla bağlantı kurulmak suretiyle
gerçekleştirilecektir.
Diğer
taraftan, söz konusu organizasyon dolayısıyla özel kartları ve yemek çeklerini
çıkaran firmalar veya anlaşmalı hizmet işletmelerinin birbirlerinden komisyon
vb. hizmet bedelleri almaları halinde ayrıca bu bedeller için fatura
düzenleneceği tabiidir.
2 – Özel Kartlar Kullanılarak
Yapılan Şehir İçi Yolcu Taşımacılığında Belge Düzeni
Uygulamada bazı firmalar tarafından çeşitli adlarla çıkarılan özel
kartlar, anlaşma yapılan şehir içi toplu yolcu taşıma işletmelerince (anlaşmalı
yolcu taşıma işletmeleri) yürütülen taşıma hizmetinin ödeme aracı olarak
kullanılmaktadır. Söz konusu kartların kullanımıyla ilgili olarak uyulması
gereken belge düzeninin Vergi Usul Kanunu hükümleri doğrultusunda açıklığa
kavuşturulması Tebliğin bu bölümünün konusunu
oluşturmaktadır.
Anlaşmalı yolcu taşıma işletmelerince verilen yolcu taşıma hizmetine
ilişkin bedellerin özel kartlarla ödenmesinde aşağıda belirtilen şartlara
uyulması kaydıyla, söz konusu hizmetin bu bölümde yapılan açıklamalar
çerçevesinde belgelendirilmesi uygun görülmüştür.
- Kartı satışa çıkaran firmalar ile bir banka arasında
sistemdeki tüm parasal hareketlerin izlenmesi, kayıt altına alınması,
gerçekleşecek hasılatın paylaşımının gösterilmesi ve rapor üretilmesi gibi
hususları içeren ayrıntılı bir anlaşma yapılacaktır.
- Sözü edilen kartların satışı ve bu kartlara yükleme
yapılması işlemleri, bu kartları çıkaran firmalarla anlaşmalı bayilerce
gerçekleştirilecektir.
- Kartlara yapılacak yükleme işlemi, özel kartları çıkaran
firmalar tarafından bayilere verilen özel cihazlar vasıtasıyla
yapılacaktır.
- Söz konusu özel kartlar, anlaşmalı yolcu taşıma
işletmelerine ait taşıtlarda bulunan cihazlar (validatör) vasıtasıyla, taşıma hizmetine ait bedelin
ödenmesinde kullanılacaktır.
- Anlaşmalı yolcu taşıma işletmelerinin özel kart kullanılmak
suretiyle ödenen yolcu taşıma hizmetlerine ilişkin bedeller ile özel kartları
çıkaran firmalar ve bayilere ilişkin komisyon vb. hizmet bedellerinin dağıtımı,
anlaşmalı banka vasıtasıyla yapılacaktır.
- Bu
kartları çıkaran firmalar tarafından kurulacak ve anlaşma taraflarınca da
(banka, bayi ve anlaşmalı yolcu taşıma işletmesi) kullanılacak sistem, kartların
kullanımı ve taraflar arasındaki işlemlere ilişkin bilgilerin elektronik ortamda
takibine imkan verecek özellikte olacaktır.
Yukarıda belirtilen şartları haiz olarak yürütülen şehir içi yolcu
taşıma hizmetlerinde, söz konusu kartların anlaşmalı yolcu işletmelerine ait
taşıtlarda kullanılmasına kadar olan aşamalarda, bankalarca bayilere yükleme
hakkı verilmesi ve yolcuların ellerinde bulunan özel kartlara bayilerden yükleme
yaptırmalarında henüz yolcu taşıma hizmeti gerçekleşmemiş olduğundan Vergi Usul
Kanununda sayılan herhangi bir belgenin düzenlenmesine gerek bulunmamaktadır.
Anlaşmalı yolcu taşıma işletmeleri tarafından, bedeli söz konusu kartlar
kullanılmak suretiyle ödenmiş bulunan taşıma hizmetlerine ilişkin olarak,
elektronik ortamda tutulan ve muhafaza edilen kayıtlara istinaden, gün sonunda
"muhtelif müşteriler" ibareli bir fatura düzenlenecektir.
Diğer
taraftan, bayilerce sunulan hizmet dolayısıyla özel kartları satışa sunan
firmalardan; bu firmalarca da anlaşmalı yolcu işletmelerinden alınacak komisyon
vb. bedeller için, hizmetin tamamlanmasından itibaren yedi günlük süre dahilinde fatura düzenlenmesi
gerekmektedir.
Öte
yandan, bayilerce müşterilere yükleme yapılması sırasında mali değeri olmayan
bir belgenin müşteriye verilmesi mümkündür.
Ayrıca, anlaşmalı bankalarca sunulan hizmetin karşılığında işletim payı
vb. adlarla alınan bedellere ilişkin olarak 243 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu
Genel Tebliği1 uyarınca dekont düzenlenmesi
gerektiği tabiidir.
3 – Bankalara Ait Kredi Kartı
Okuyucuları Kullanılarak Yapılan Kontör Satışlarında Belge Düzeni
Ülkemizde faaliyette bulunan GSM veya sabit telefon operatörleri ile
herhangi bir bayilik ilişkisi bulunmayan mağaza, market v.b. işyerlerinde,
bankalara ait kredi kartı okuyucuları (POS cihazları) kullanılmak suretiyle söz
konusu operatörlerin nam ve hesabına ön ödemeli telefon hatlarına ait
kontörlerin satışı yapılmaktadır.
Söz
konusu işletmelerce yapılan kontör satışlarında kullanılan bankalara ait POS
cihazlarının;
-
Kontör satışı esnasında, komisyon bedeli de dahil olmak üzere, ekte (EK-1) bulunan formata uygun olarak POS belgesi
düzenleyebilmesi ve
- Her günün sonunda, gün içerisinde yapılan kontör
satışlarına ilişkin kapanış raporu verebilmesi
özelliklerine haiz olması şartlarıyla, bedeli kredi kartıyla
tahsil edilmek suretiyle yapılacak kontör satışlarında düzenlenecek POS
belgelerinin, operatör tarafından düzenlenmiş "fatura yerine geçen belge" olarak
kabul edilmesi uygun bulunmuştur.
Kontör
satışlarında kullanılacak POS cihazlarının, yukarıda belirtilen özellikleri haiz
olup olmadığının tespitine yönelik olarak, Bakanlığımızca herhangi bir onay
işlemine tabi tutulması söz konusu olmayacaktır. Ancak, POS cihazlarında, Katma
Değer Vergisi Mükelleflerinin Ödeme Kaydedici Cihazları Kullanmaları Mecburiyeti
Hakkında 3100 sayılı Kanuna ilişkin Tebliğlerde özellikleri belirtilen ruloların
kullanılması gerekmektedir.
Belirtilen özellikleri haiz POS cihazları kullanılmak ve bedeli kredi
kartıyla tahsil edilmek suretiyle yapılacak kontör satışlarında ilgili
taraflarca uyulacak belge düzeni aşağıda açıklanmıştır.
a)
Kontör satışı yapan işletmelerce, söz konusu satışlara ilişkin olarak
müşterilerine sadece bu POS cihazlarından çıkan belgeler verilecek, müşteri
tarafından talep edilse dahi başkaca bir belge (ödeme kaydedici cihaz fişi,
perakende satış fişi, fatura v.b.) düzenlenmeyecektir.
Ayrıca, söz konusu POS cihazlarından alınacak günlük kapanış
raporlarının, satışı yapan işletmelerce muhafaza edilmesi ve istenildiğinde
ibrazı zorunludur.
Diğer
taraftan işletmelerin, POS cihazı üzerinden kontör satışı yapmaları dolayısıyla
bankalardan aldıkları hizmet bedeli (komisyon vb.) için banka adına fatura
düzenlemesi ve düzenlenecek faturada katma değer vergisinin de gösterilmesi
gerekmektedir.
b)
Bankaların operatörlere sunacağı hizmet nedeniyle lehe alacakları bedeller,
banka ve sigorta muameleleri vergisi kapsamına gireceğinden, bu işlemde katma
değer vergisi hesaplanmayacak ve bu nedenle düzenlenecek dekontta katma değer vergisi gösterilmeyecektir.
c)
Banka tarafından hizmet karşılığı olarak operatörler adına düzenlenecek dekonta aylık döneme ilişkin hesap hareketlerini (telefon
numarası, yüklenen kontör miktarı, bedeli vb.) gösteren bir listenin eklenmesi
ve bu listenin de operatörler tarafından muhafaza edilerek istenildiğinde ibrazı
gerekmektedir.
4 – Nihai Tüketicilere Elektronik
Ortamda Kredi Kartıyla Yapılan Kontör Satışlarında Belge Düzeni
Ülkemizde faaliyet gösteren GSM veya sabit telefon operatörleri ile
bunlarla anlaşmalı firmalar tarafından, ön ödemeli telefon hizmetinde kullanılan
kontörlerin nihai tüketicilerle yüz yüze karşılaşılmaksızın, telefon veya
internet üzerinden iletilen talepler üzerine, kart sahibinin hattına otomatik
olarak yüklenmesi ve bedelinin elektronik ortamda kredi kartı kullanılarak
tahsil edilmesi suretiyle satışlar yapılmakta olup, bu tür satışlarda uyulacak
belge düzeni hakkında aşağıdaki açıklamaların yapılmasına gerek
görülmüştür.
Yukarıda belirtilen şekilde yapılan kontör
satışlarında;
- Kontör satışı yapan işletmelerce gün içerisinde yapılan
satışlara ilişkin olarak her günün sonunda "günlük satış raporu" düzenlenmesi
ve
- Bu satışlara ilişkin olarak kredi kartlarından yapılan
tahsilatların, ilgili banka tarafından düzenlenecek "günlük tahsilat
listelerine" istinaden tevsik edilmesi
şartlarıyla, her bir satış için ayrı ayrı belge düzenlenmek yerine, gün sonunda "Muhtelif
Müşteriler" ibareli tek bir fatura düzenlenmesi uygun
bulunmuştur.
Ancak,
müşterinin istemesi halinde fatura veya fatura yerine geçen belgenin
düzenleneceği tabiidir.
Belirtilen şekilde kontör satışı yapan işletmelerce, "Muhtelif
Müşteriler" ibareli olarak düzenlenecek olan faturaya, "günlük satış raporu" ile
banka tarafından düzenlenecek "günlük tahsilat
listeleri"nin eklenmesi ve faturaların bu şekilde muhafaza edilmesi
gerekmektedir.
5 – Serbest Meslek Faaliyetinde
Bulunan Hekimler (Diş Hekimleri ile Veteriner Hekimler Dahil) Tarafından Kullanılacak Kredi Kartı Okuyucularını
Bulundurma ve Kullanma Mecburiyetinin Başlama Tarihi
379
sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde2, serbest meslek
faaliyeti icra eden hekimlerin (diş hekimleri ile veteriner hekimler dahil), iş yerlerinde anılan Tebliğde belirtilen özellikleri
haiz kredi kartı okuyucuları (POS) bulundurmaları ve kredi kartı ile yapılan
ödemelerde bu cihazları kullanmaları zorunluluğu getirilmiş ve bu cihazlarla
düzenlenecek POS fişlerinin, anılan mükelleflerce yürütülen serbest meslek
faaliyetlerinde Vergi Usul Kanunu uyarınca düzenlenmiş "serbest meslek makbuzu"
olarak kabul edilmesinin uygun görüldüğü ve bu uygulamanın 1/6/2008 tarihinden
itibaren başlayacağı açıklanmıştır.
Ancak,
öngörülen sistemin yeni bir uygulama olması, güvenli ve amaca uygun bir şekilde
kullanılmasının büyük önem arz etmesi sebebiyle, sistemi kuracak ve kullanacak
olan mükelleflerin gerekli teknik ve uygulama çalışmalarını sağlıklı bir şekilde
tamamlayabilmelerinin temini bakımından, söz konusu uygulamanın başlangıç tarihi
1/9/2008 olarak değiştirilmiştir.
Tebliğ
olunur.
EK: POS BELGESİ ÖRNEĞİ
. . . . . . . . .
. . .
. . . . . . . . . . .
.
. . . . . . . . . . .
.
_______________________
|
} |
Operatörün;
Adı
veya Unvanı, İş Adresi,
Vergi
Dairesi , Vergi Kimlik Numarası
|
TARİH : 11.06.2008
SAAT : 10.45
SIRA NO : 0018
|
} |
Belgenin
;
Tarihi,
Saati
Numarası
(Her gün 1’den başlayacak şekilde ayarlanacaktır.)
|
KONTÖR
MİKTARI
100
TUTARI 15
TEL. NO : XXX XXXXXXX
|
}
} |
Satılan kontör miktarı,
vergi dahil tutarı
Kontör
yüklenen telefon numarası
|
K.D.V. Tutarı XX
Ö.İ.V.
Tutarı
XX |
} |
Kontör satışına ilişkin
Katma Değer Vergisi ve
Özel İletişim Vergisi
Tutarları |
________________________
Kredi Kartı
Bilgileri:
. . . . . . . . . .
. .
. . . . . . . . . .
. .
. . . . . . . . . .
. .
__________________________
Üye İşyeri
Bilgileri:
. . . . . . . . . .
. .
. . . . . . . . . .
. .
. . . . . . . . . .
. .
__________________________
Bu belge V.U.K. uyarınca fatura
yerine geçen
belge hükmündedir
|
}
}
}
|
Kart Sahibinin Adı Soyadı,
İmzası
Üye İşyeri Adı veya Unvanı, İş
Adresi, Vergi Dairesi , Vergi Kimlik Numarası-TC Kimlik
Numarası, Üye İşyeri Numarası
vb.
Belgenin fatura yerine geçen
belge olduğuna ilişkin açıklama
|
1
7/9/1995 tarih ve 22397 sayılı
Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.
2
5/1/2008 tarih ve 26747 sayılı
Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.
|