Gelir Vergisi
Kanununun 19 uncu maddesinin (4) numaralı fıkrasının üçüncü bendinde 5228 sayılı
Kanunla yapılan değişiklik sonrasında özel maliyet bedeli niteliğindeki
harcamalar ile binalara ilişkin harcamalarda ve Vergi Usul Kanununun mükerrer
290 ıncı maddesi uyarınca finansal kiralama sayılan hallerde yatırım indirimi
istisnası uygulamasına yönelik açıklamalar sirkülerin konusunu
oluşturmaktadır.
2. Özel Maliyet Bedeli
Niteliğindeki Harcamaların Yatırım İndirimi İstisnası Karşısındaki Durumu
2.1. Yasal
Düzenleme
5228 sayılı Kanunla Gelir Vergisi
Kanununun 19 uncu maddesinin (4) numaralı fıkrasının üçüncü bendinde yer alan
“Gayri maddi haklar” ibaresi, “Gayri maddi haklar ile ekonomik ömrü 5 yıldan
daha kısa olan özel maliyet bedelleri” şeklinde değiştirilmiştir.
Yapılan değişiklikle,
gayri maddi
haklar ile
ekonomik ömrü 5 yıldan
daha kısa olan özel maliyet bedeli niteliğindeki harcamalar için yatırım indirimi istisnası
uygulanamayacaktır.
Söz konusu düzenleme, 31.07.2004
tarihinden itibaren geçerli olduğundan uygulamada bu tarihin esas alınması
gerekmektedir.
2.2. Özel Maliyet Bedeli
Niteliğindeki Harcamaların İstisnadan Yararlanma Koşulu
Anılan düzenleme ile
31.07.2004 tarihinden
itibaren gerçekleştirilen özel maliyet bedeli niteliğindeki
harcamalar, bu
harcamaların ekonomik ömrünün 5 yıl ve daha uzun olması kaydıyla, yatırım
indirimine konu olabilecektir.
Dolayısıyla, 5228 sayılı Kanunun
yürürlüğe girdiği 31.07.2004 tarihinden sonra ekonomik ömrü 5 yıldan daha kısa
olan özel maliyet bedeli niteliğindeki harcamalarla ilgili olarak yatırım
indirimi istisnasından yararlanma imkanı bulunmamaktadır.
2.3. Özel Maliyet Bedeline
İlişkin Ekonomik Ömrün Tespiti
Yatırım indirimi istisnası,
ekonomik ömrü 5 yıl ve daha fazla olan özel maliyet bedeli niteliğindeki
harcamalara uygulanabileceğinden, ekonomik ömrün hesabında dikkate alınacak
sürenin belirlenmesi gerekmektedir.
Özel maliyet bedeline ilişkin
ekonomik ömrün hesabında süre, yatırımın tamamlanıp aktife alınması ve kullanılmaya hazır hale
getirilmesinden itibaren başlatılacaktır. İşletmenin tamamladığı ve özel maliyet bedeli olarak
aktifleştirdiği yatırıma ilişkin harcamalar için yatırımın tamamlanmasından
sonraki kullanım süresinin 5 yıldan fazla olması şartıyla,
yatırım indirimi istisnası uygulanabilecektir.
Diğer bir anlatımla, yatırım
dönemi olarak adlandırılan ve iktisadi kıymetin meydana getirilmesi için geçen
süre, iktisadi kıymetin ekonomik ömrüne dahil edilmeyecektir. Bu nedenle,
yatırım indirimi istisnasından yararlanmaya harcamaların yapıldığı yıldan
itibaren başlanacak olmakla birlikte; özel maliyet bedeline ilişkin ekonomik
ömür, yatırımın tamamlanıp aktife alınması ve kullanılmaya hazır hale
getirilmesinden itibaren hesaplanacaktır.
2.4. Kira Süresinin Uygulamaya
Etkisi
Özel maliyet bedeli niteliğindeki
harcamalar, belirli bir yatırım süresi içerisinde gerçekleştirildiğinden ve
ekonomik ömrün tespitinde yatırımın tamamlanmasından sonraki süre dikkate
alınacağından, uzun süreli kira sözleşmelerinde yatırım tamamlandıktan sonraki kullanıma
ilişkin sürenin 5 yıl ve daha fazla olması şartıyla yatırım indirimi istisnasından
yararlanılabilecektir.
Yatırımın tamamlanıp özel maliyet
bedelinin aktife alınması ve kullanıma hazır hale gelmesinden sonraki kullanıma
ilişkin sürenin 5 yıldan az olması durumunda, daha önce indirim konusu yapılan
istisna tutarı nedeniyle haksız yere kazançtan indirim söz konusu olduğundan,
indirimden yararlananlar hakkında genel hükümlere göre cezalı tarhiyat
yapılacağı tabiidir.
Örnek 1: 49 yıllığına kiralanan bir kamu arazisi
üzerine 5 yılda inşa edilen bir otel binasına ilişkin harcamalar, yatırımın
tamamlandığı tarihten sonraki kullanıma ilişkin kira süresi 5 yıldan uzun
olduğundan, yatırım indirimi istisnasına konu edilebilecektir.
Örnek 2: 10 yıllığına kiralanan bir arsa üzerine
mal ve hizmet üretim yeri olarak kullanılmak üzere inşa edilen bir bina, 6 yılda
tamamlanmıştır. Bu binanın kullanım süresi (ekonomik ömrü), kira sözleşmesine
göre 10 yıldan arta kalan 4 yıldır.
Örneğimize göre özel maliyet
bedelinin ekonomik ömrünün 5 yıldan az olması nedeniyle, söz konusu harcamaların
yatırım indirimi istisnasından yararlandırılması mümkün değildir. Dolayısıyla,
mükellef hakkında, söz konusu bina için yapılan ve önceki dönemlerde yatırım
indirimi istisnasına konu edilen özel maliyet bedeli niteliğindeki harcama
toplamı nedeniyle, haksız yere kazançtan indirime neden olduğundan dolayı, genel
hükümlere göre cezalı tarhiyat yapılacaktır.
2.5. Bina İnşasına İlişkin
Özel Maliyet Bedeli Niteliğindeki Harcamalarda İstisnadan Yararlanma Koşulu
Özel maliyet bedeli niteliğindeki
harcamaların bina inşasına ilişkin olması halinde, söz konusu harcamalarla
ilgili yatırım indirimi istisnasından yararlanılabilmesi için anılan binanın mal ve hizmet üretim yeri
olarak kullanılmak üzere inşa edilmesi gerekmektedir.
3. Binalara İlişkin
Harcamalarda Yatırım İndirimi İstisnası Uygulaması
Gelir Vergisi Kanununun 19 uncu
maddesinin (4) numaralı fıkrası uyarınca, bina harcamalarının yatırım indirimi
istisnasına konu edilebilmesi için mal ve hizmet üretim yeri olarak kullanılmak
üzere inşa edilmiş olması şartı aranmaktadır.
Mal ve hizmet üretim yeri
konusunda aşağıdaki açıklamaların yapılmasına gerek duyulmuştur.
3.1. Mal Üretim
Yeri
Mal üretim yeri, 6948 sayılı
Sanayi Sicil Kanunundan hareketle bir maddenin vasıf, şekil, hassa ve terkibini,
makine, cihaz, tezgah, alet veya diğer vasıta ve kuvvetlerin yardımı ile veya
sadece el emeği ile kısmen veya tamamen değiştirmek veya bu maddeleri işlemek
suretiyle devamlı ve seri halinde imal veya istihsal edilen yerler ile
maddelerin çıkarılıp işlendiği yerler olarak tanımlanabilir.
Mal üretim yeri olarak
kullanılmak üzere inşa edilen binalara yönelik harcamalar yatırım indirimi
istisnasına konu edilebilecektir.
Ayrıca, üretim faaliyetine
katkıda bulunan unsurlar arasında sayılan idari bölümler, depo, yemekhane,
laboratuar ve benzerleri, inşa edilen fabrika binası ve müştemilatında yer
alması halinde, mal üretim yeri olarak değerlendirilecektir.
3.2. Hizmet Üretim
Yeri
Hizmet, mal üretimi faaliyeti
dışında kalan işlemler olarak tanımlanabilir. Bu işlemler; bir şeyi yapmak,
işlemek, meydana getirmek, imal etmek, onarmak, temizlemek, muhafaza etmek,
hazırlamak, değerlendirmek, kiralamak, bir şeyi yapmamayı taahhüt etmek gibi
şekillerde gerçekleşebilir. Bu işlemlerin gerçekleştirildiği yerler hizmet
üretim yerleridir.
Hizmet üretimini gerçekleştirmek
üzere inşa edilen ve
hizmet üretimi için gerekli olan binalar yatırım indirimi istisnasına konu edilebilecektir.
Örneğin eğitim, sağlık, kültür,
spor, turizm, haberleşme, reklamcılık, fuarcılık, mal alım-satımı, depolama v.b.
faaliyetlerin yapıldığı yerler yatırım indirimi uygulaması açısından hizmet
üretim yerleridir.
3.3. Yatırım İndirimi
İstisnası Kapsamı Dışındaki Binalar
Yukarıdaki açıklamalar dikkate
alındığında;
· Mal ve hizmet üretim yeri
olarak kullanılsalar dahi satın alma suretiyle iktisap edilen binalar için
yapılan harcamalar,
· Mal ve hizmet üretim yeri
olarak kullanılmayan binaların inşası için yapılan harcamalar,
· Mal ve hizmet üretim yeri
olarak kullanılmakta olan veya başka amaçla inşa edilmiş olmasına karşılık mal
veya hizmet üretim yerine dönüştürülen binalar için yapılan tadilat, tamirat
harcamaları,
· Özel maliyet bedeli
niteliğindeki harcamalardan Sirkülerin 2. bölümündeki koşullara uymakla
birlikte, kiralanmış mevcut bir bina için Vergi Usul Kanununun 272 nci maddesi
kapsamında yapılan harcamalar,
· Fabrika binası ve
müştemilatının bulunduğu alan dışında ayrı bir yerde inşa edilen lojman ve idari
binalarla, üretime katkısı bulunmayan spor salonu ve sosyal alanlara ilişkin
harcamalar
yatırım indirimi istisnasına konu
edilemeyecektir.
4. Vergi Usul Kanununun
Mükerrer 290 ıncı Maddesi Uyarınca Finansal Kiralama Sayılan Hallerde Yatırım
İndirimi İstisnası Uygulaması
3226 sayılı Finansal Kiralama
Kanununun 28 inci maddesi kapsamı dışında kalan, ancak Vergi Usul Kanununun
mükerrer 290 ıncı maddesi uyarınca finansal kiralama sayılan hallerde de
kiralayan, Gelir Vergisi
Kanununun 19 uncu maddesindeki şartları taşımak kaydıyla yatırım indirimi
istisnasından yararlanabilecektir.
Duyurulur.
|
Osman
ARIOĞLU Bakan
a. Gelirler Genel
Müdürü |