ENFLASYON DÜZELTMESİ

30.12.2003 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan  5024 sayılı Kanunla Enflasyon Düzeltmesine ilişkin hükümler 1.1. 2004 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir. Bu Kanunun bazı maddeleri 31.7.2004 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 5228 sayılı Kanunla değiştirilmiştir.

Enflasyon düzeltme işlemi ile ilgili olarak 5024 sayılı Kanunla ikili bir yaklaşım getirilmiştir.

1) 31.12.2003 tarihli bilançonun düzeltilmesine ilişkin hükümler VUK Geçici 25. maddesi,

2) Süreklilik arz eden ve düzeltme işlemine ilişkin esasların belirlendiği hükümler ise VUK mükerrer 298. maddesinde hükme bağlanmıştır.

Enflasyon Düzeltmesine İlişkin Mevzuat

VUK’nun geçici 25. maddesine göre 31.12.2003 tarihli bilançonun düzeltilmesiyle ilgili   328 sıra No.lu VUK Genel Tebliğinde (28.02.2004 tarih ve 25387 sayılı R.Gazete), 5228 sayılı Kanunla yapılan düzenlemelere ilişkin olarak 337 sıra No.lu VUK Genel Tebliğinde (13.08.2004 tarih ve 25552 sayılı R.Gazete) gerekli açıklamalar yapılmıştır.

1.1.2004 tarihinden sonra süreklilik arz eden ve düzeltme işlemlerinin belirlendiği hükümlerin yer aldığı VUK’nun mükerrer 298. Maddesine göre yapılacak işlemler ise 338 sıra No’lu VUK Genel Tebliğinde (13.08.2004 tarih ve 25552 sayılı R.Gazete) açıklanmıştır.

333 sıra No.lu VUK Genel Tebliği ile

(28.04.2004 tarih ve 25446 sayılı R.Gazete)

339 sıra No.lu VUK Genel Tebliğinde

(24.08.2004 tarih ve 25563 sayılı R.Gazete)

faydalı ömre dayalı olarak amortisman oranları belirlenmiştir.

2, 3, 4, 6, 8, 9, 10, 11 ve 13 No.lu Vergi Usul Kanunu Sirkülerleri ile uygulamaya yön verilmiştir.

Düzeltme İşlemi

Bir muhasebe işlemi değil değerleme işlemi olan enflasyon düzeltmesinde izlenecek adımlar

1.Adım : Parasal olmayan kıymetler tespit edilecek

2.Adım : Bu kıymetlerin düzeltmeye esas değerleri bulunacak

3.Adım : Düzeltmeye esas tarih belirlenecek

4.Adım : Düzeltme katsayısı tespit edilerek bu değerle çarpılacak

5.Adım : Bu kıymetler düzeltilmiş değeriyle bilançoda gösterilecektir. 

Parasal kıymetler ise düzeltmeye tabi tutulmaksızın bilançoda yer alacaktır. 

Düzeltme sonrası bulunan tutarlar izleyen dönemin başlangıç değerleri olacaktır.

Soru 1 :

31.12.2003 tarihi itibariyle aktif toplamının 7,5 Trilyon TL’sını ve hesap dönemine ait ciro toplamının 15 Trilyon TL’sını aşması halinde 2. geçici vergi döneminde düzeltme yapan mükellefler bunu izleyen geçici vergi dönemlerinde de düzeltme yapacak mı?

Cevap 1 :

VUK’nun mükerrer 298.  maddesinin (A/1) fıkrasına göre, bir hesap dönemi içindeki geçici vergi dönemlerinin herhangi birinde düzeltme yapılması halinde takip eden geçici vergi dönemlerinde ve içinde bulunulan hesap dönemi sonunda da düzeltme yapılması gerekmektedir.

Soru 2 :

Aktif ve ciro toplamlarının 7,5 ve 15 Trilyon Türk liralık limitlerin altında kalmasına rağmen ihtiyarilikten faydalanıp 2. geçici vergi döneminde düzeltme yapmayan bir mükellef  bunu izleyen herhangi bir dönemde geçici vergi döneminde düzeltme yapabilir mi?

Cevap 2 :

Söz konusu limitlerin altında kalan mükelleflere düzeltme şartlarının oluştuğu 2. geçici vergi beyannamelerinin (süre uzatımı nedeniyle 25.08.2004 tarihi mesai saati sonuna kadar) verilme süresine kadar tercihlerini belirlemeleri için süre verilmiştir.

Bu nedenle, 2. geçici vergi döneminde düzeltme yapmayan mükellefler, 3. Veya 4. geçici vergi dönemlerinde düzeltme yapmak zorunda değildirler. Ancak, istemeleri halinde engelleyici bir hüküm bulunmamaktadır. 

Soru 3 :

Geçici vergi döneminde düzeltme yapmayanlar 31.12.2004 tarihli bilançolarını düzeltecekler mi?

Cevap 3 :

VUK’ nun geçici 25. maddesi uyarınca herhalukarda 31.12.2003 tarihli bilançolarını düzelteceklerdir. 2004 yılının 2. geçici vergi döneminde düzeltme yapmaya ilişkin şartlar oluştuğu için 31.12.2004 tarihli bilançolarını da düzelteceklerdir.

Soru 4 :

31.12.2003 tarihli bilanço düzeltildikten sonra geçici vergi dönemleri itibariyle taşıma işlemi nasıl yapılacaktır?

Cevap 4 :

31.12.2003 tarihli bilançoda yer alan parasal olmayan iktisadi kıymetler düzeltme katsayısı ile düzeltilecek  ve geçici vergi dönemleri itibariyle bu değerler  taşınacaktır. Ancak, 1.1.2004 tarihinden sonra aktife giren kıymetler düzeltmenin yapılacağı ilk geçici vergi döneminde düzeltilecek, sonraki döneme taşınacaktır.

Soru 5 :

Enflasyon düzeltme işleminde kullanılacak olan düzeltme ve taşıma katsayıları Bakanlıkça sürekli olarak yayınlanacak mı?

Cevap 5 :

328 No.lu VUK Genel Tebliğinde bir defaya mahsus düzeltme katsayıları yayımlanmıştır. 338 No’lu VUK Genel Tebliğinde ise düzeltme ve taşıma katsayıları örnekli anlatım  için  kullanılmıştır. Ancak, bundan sonra düzeltme ve taşıma katsayılarına ilişkin Bakanlık herhangi bir açıklama yapmayacaktır. 5024 sayılı Kanunda yer alan hükme göre DİE tarafından ilan edilen endeksler kullanılarak katsayılar bulunacaktır.

Soru 6 :

Düzeltme katsayısının (1)’den küçük çıkması halinde nasıl işlem yapılacaktır?

Cevap 6 :

D. K.=Mali Tablonun Ait Olduğu Aya İlişkin Fiyat Endeksi  / Düzeltmeye Esas Alınan Tarihi İçeren Aya İlişkin Fiyat Endeksi

Aylar itibariyle TEFE’de oluşan farklılıklar nedeniyle düzeltme katsayısının birden küçük çıkması hali, ilgili kıymetlerin düzeltme sonrası değerinde düşüklüğe sebep olmakla birlikte bu durum, ilgili Tebliğde belirtilen formüle göre bulunan değerin düzeltme katsayısı olarak dikkate alınmasına engel teşkil etmez.

Soru 7 :

Enflasyon düzeltmesi kapsamında düzeltilmiş bilançoların geçici vergi beyannameleri ekinde verilmesi zorunlu mudur? Gelir tablosu dipnotlarında düzeltmenin yapıldığının belirtilmesi yeterli olur mu?

Cevap 7 :

8 No.lu VUK Sirkülerinin 5. bölümünde belirtildiği üzere geçici vergi beyannamesine düzeltilmiş bilançonun eklenmesi zorunludur.

Soru 8 :

4. Geçici vergi dönemi beyannamesi ekinde düzeltilmiş bilançonun verilmesi zorunlu mudur?

Cevap 8 :

İhtiyarilikten faydalanarak 2004 yılı geçici vergi dönemlerinde düzeltme yapmayan mükellefler gelir vergisi  mükellefi ise, gelir vergisi beyannamesinin; kurumlar vergisi mükellefi ise, kurumlar vergisi beyannamesinin ekinde düzeltilmiş bilançoyu vereceklerdir.

Soru 9 :

5024 sayılı Kanunun geçici 1. maddesi uyarınca enflasyon düzeltmesi yapmayanlar 31.12.2003 tarihli bilançolarını ne zaman düzeltecekler ve bunlara ilişkin düzeltme kayıtlarını hangi tarihe kadar yapacaklardır?

Cevap 9 :

5024 sayılı Kanunun geçici 1. maddesi uyarınca enflasyon düzeltmesi yapmayanlar 2004 yılı 4. geçici vergi dönemi beyanname verme son günü olan 10 Şubat 2005 tarihine kadar gerek 31.12.2003 gerekse 31.12.2004 tarihli bilançolarını enflasyon düzeltmesine tabi tutmak zorundadırlar.

31.12.2003 tarihli bilançolarının düzeltilmesine ilişkin işlemlerini 10 Şubat 2005 tarihine kadar yapacaklar ve düzeltmeleri hesap dönemi bütünlüğü bozulmadan defter kayıtlarına intikal ettireceklerdir. 

Soru 10 :

31.12.2003 tarihli bilançonun düzeltilmesi sonucu oluşan kar- zarar geçici vergi dönem matrahıyla ilişkilendirilecek mi?

Cevap 10 :

Geçici vergi dönemleri itibariyle bulunan geçmiş yıl kar zararı matrahla ilişkilendirilmeyecektir.

 Soru 11 :

31.12.2003 tarihli bilançosunu enflasyon düzeltmesine tabi tutan bir şirket geçmiş yıl zararının mahsubu ile geçmiş yıl karının dağıtımını yapabilir mi?

Cevap 11 :

Enflasyon düzeltme hesabının bakiyesi geçmiş yıl kar/zarar hesabına aktarılmak suretiyle hesap kapatılacak, öz sermaye kalemlerine ait enflasyon farkları düzeltme sonucu oluşan geçmiş yıl zararlarına mahsup edilebilecektir.

Ancak, söz konusu fark hesapları kar dağıtımı amacıyla işletmeden çekildiği takdirde, bu işlemlerin yapıldığı dönemlerin kazancı ile ilişkilendirilmeksizin bu dönemde vergiye tabi tutulacaktır.

Soru 12 :

31.12.2003 tarihli düzeltilmiş bilançoda yer alan geçmiş yıl kar/zararı taşınacak mı?

Cevap 12 :

30.6.2004 tarihli bilançoda görünen ve 31.12.2003 tarihli bilançonun düzeltilmesi neticesinde oluşan geçmiş yıllar kar/zararı da taşıma katsayısı kullanılarak düzeltilecektir.

Bu açıklama 338 sıra No.lu VUK Genel Tebliğinin (6) no.lu dipnotunda belirtilmiştir.

Soru 13 :

Öz sermayenin düzeltilmesi sırasında sermaye hesabından düşülmesi gereken fonlar nelerdir? 

Cevap 13:

İşletmenin aktifine kayıtlı maddi duran varlık kalemlerinin VUK hükümlerine göre yeniden değerlenmesinden oluşmuş değer artışları,

İşletmenin iştirakleri ile bağlı ortakları bünyesinde VUK hükümlerine göre yapılan yeniden değerleme dolayısıyla oluşmuş değer artışları,

Gelir Vergisi Kanununun 38 inci maddesine istinaden gayrimenkul, iştirak hisseleri ve amortismana tabi diğer iktisadi kıymetlerin satış kazancının maliyet bedelinin arttırılan kısmına tekabül eden kısımları sermaye hesabından düşülecektir.

Soru 14 :

SPK düzenlemeleri çerçevesinde düzenlenen mali tablolarda oluşan kar ve fonlar kar dağıtımı ve/veya sermaye artırımına konu edilebilir mi?

Cevap 14 :

Vergi Kanunları ile diğer mevzuat hükümleri arasında değerleme, amortisman, giderler vb. yönlerden farklı uygulamalara yer verildiği için ticari ve mali kar da farklı oluşabilmekte, vergilendirmede de mali kar dikkate alınmaktadır. Bu nedenle SPK’ ya ait mevzuata göre düzenlenen mali tablolarda oluşan ticari karın ve fonların kar dağıtımı ve/veya sermaye artırımına konu edilip edilemeyeceği hususu Bakanlığımız görev alanına girmemektedir. Ancak, kar dağıtımı adı altında gerçekleştirilen ödemeler, elde edenler açısından vergiye tabi gelir olarak addedilecektir.

Soru 15 :

Olağanüstü yedekler hesabına intikal ettirilmemiş geçmiş yıl karları enflasyon düzeltmesine tabi olacak mıdır?

Cevap 15 :

Geçmiş dönemden gelen karların olağanüstü yedekler olarak kabul edilip enflasyon düzeltmesine tabi tutulması mümkün olmayıp sıfırlanması gerekmektedir.

Soru 16:

Enflasyon düzeltmesi uygulaması çerçevesinde gayrimenkul satış karı nasıl tespit edilecektir?

Cevap 16 :

2004 yılı içerisinde gerçekleşen gayrimenkul satışları sonucunda oluşan satış karı, gayri menkulün düzeltilmiş değeri ile düzeltilmiş birikmiş amortismanları arasındaki farkın satış bedelinden düşülmesi yoluyla hesaplanacaktır.

Soru 17 :

X A.Ş.’ne ait gayrimenkulun KVK’nun geçici 28. maddesi uyarınca satış karının sermayeye ilave edilmek üzere satılması ve kar rakamının tespitinde düzeltilmiş değer esasına göre değil fiili satış karına göre işlem yapılması mümkün müdür?

Cevap 17 :

2004 yılı içerisinde gerçekleşen gayrimenkul satışları sonucunda oluşan satış karının sermayeye ilave edilmesi durumunda kar rakamının tespitinde satılan gayrimenkulun düzeltilmiş değerinin esas alınması gerekmektedir.

Ancak, geçici 1. madde uyarınca enflasyon düzeltmesi yapılmayarak önceki hükümlere göre işlem yapılması halinde kar rakamının tespitinde düzeltilmemiş değer esas alınacaktır.

Soru 18 :

İşletmeye giriş tarihi belli olmayan iktisadi kıymetlerin düzeltmeye esas tarihi nasıl belirlenecektir?

Cevap 18 :

Kayıtlara giriş tarihi ay olarak belli edilemeyen parasal olmayan iktisadi kıymetler için ilgili kıymetin işletme bünyesine girdiği yılın ilk ayının,Kayıtlara giriş tarihi yıl olarak belli edilemeyen iktisadi kıymetler için ise işletmenin hayata geçtiği yılın ilk ayının (işletmenin 1970 yılından önceki bir tarihte kurulmuş olması halinde 1970 yılının Ocak ayı) düzeltmeye esas tarih olarak dikkate alınması gerekmektedir.

Soru 19 :

Yeniden değerleme değer artış fonu sermayeye ilave edilebilir mi?

Cevap 19 :

31.12.2003 tarihi itibarıyla oluşan yeniden değerleme değer artış fonları sermayeye ilave edilebilir. Diğer taraftan, Vergi Usul Kanununa 5024 sayılı Kanunla eklenen geçici 25. maddenin (e) bendi hükmü uyarınca 01.01.2004 tarihinden önce ayrılmış ve sermayeye ilave edilmiş olanlar ile 01.01.2004 tarihinden önce ayrılmış olmakla beraber sermayeye ilave edilmemiş ancak bu tarihten sonra sermayeye ilave edilen yeniden değerleme değer artış fonlarının sermayeye ilavesi nedeniyle oluşan sermaye artışları, artış olarak dikkate alınmayacak ve bunlar enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacaktır.

Soru 20:

Reel olmayan finansman maliyetinin tevsiki ne anlama gelmektedir?

Cevap  20 :

Belli bir borca ilişkin finansman giderinin bire bir ve doğrudan ilgili iktisadi kıymetin maliyetine dahil edilerek aktifleştirildiği durumlarda reel olmayan finansman giderlerinin tevsik edilebildiğinin kabulü gerekir. Aksine, çok farklı kaynaklardan doğan finansman giderlerinin bir havuzda toplanarak ilgili kıymetlere dağıtılması şeklinde yapılan aktifleştirmelerde ise reel olmayan finansman maliyetinin tevsik edilemediği kabul edilecektir. Reel olmayan finansman maliyetinin tevsikine ilişkin kayıt ve belgelerin açık ve kesin bilgiler içermesi gerektiği de tabiidir.

Soru 21 :

Son beş hesap dönemi içinde aktife giren ancak reel olmayan finansman maliyetleri(ROFM) tevsik edilemeyen kıymetlerin ROFM’ nin hesaplanmasında kullanılan katsayının birden büyük olması halinde ROFM nasıl hesaplanacaktır?

Cevap 21 :

Oran =Finansman maliyetinin oluştuğu hesap dönemine ait TEFE artış oranı / Aynı döneme ait ortalama ticari kredi faiz oranı

Bu oranın (1)’den büyük çıkması halinde, toplam maliyetin tamamının reel olduğu kabul edilecek ve oran (1) olarak uygulanacaktır.

Söz konusu oranın (1)’den küçük çıkması halinde, toplam finansman maliyeti içerisinde reel olmayan kısmın varlığı kabul edilecek, bulunan oran uygulanacak ROFM iktisadi kıymetin maliyet bedelinden düşülecektir.

Soru 22 :

Birden fazla hesap dönemine yayılan kur farkları ve vade farklarına ilişkin reel olmayan finansman maliyetleri nasıl hesaplanacaktır?

Cevap 22 :

Vadeli döviz kredisi kullanılarak alınan iktisadi kıymetin yıl sonu itibariyle maliyet bedeline dahil edilen, kurlardaki değişimden kaynaklanan kur farklarının ROFM’nin hesaplanmasında, birden fazla hesap dönemine yayılan ve finansman gideri her hesap döneminde maliyete atılan yabancı para üzerinden borçlanmalarda, ROFM’nin hesaplanması, her hesap dönemi itibariyle ayrı ayrı borç tutarının borcun alındığı tarihteki Türk Lirası karşılıklarına borcun kullanıldığı döneme ait TEFE artış oranının uygulanması suretiyle hesaplanacaktır.

Soru 23 :

Emtia stoklarının düzeltilmesinde farklı yöntemler kullanılabilir mi?

Cevap 23 :

31.12.2003 tarihli bilançoda yer alan stoklar için basit ortalama veya stok devir hızı yöntemleri  her bir mal için ayrı ayrı kullanılması mümkündür.

Ancak, 1.1.2004 tarihinden sonra stok devir hızı yöntemi yerine hareketli ağırlıklı ağırlıklı ortalama yöntemi getirilmiştir. Mükellefler toplulaştırılmış yöntemlerden herhangi birini seçebilirler.  Bu seçimi yaptıkları hesap dönemi dahil 3. Hesap dönemi sonuna kadar dönemeyeceklerdir.

Soru 24 :

Avanslarda nasıl bir enflasyon düzeltmesi yapılacaktır ?

Cevap 24 :

Avanslar esas itibariyle parasal bir mahiyet taşımakla birlikte, ilgili olduğu kıymete bağlı olarak parasal olmayan kıymet de olabilmekte, parasal olmayan bir mahiyet taşıması durumunda da düzeltmeye tabi tutulmaları gerekmektedir.  Yabancı para cinsinden avansların, Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (8) numaralı bendinin Bakanlığımıza verdiği yetkiye istinaden düzeltme tarihindeki döviz kuru ile düzeltilmeleri icap etmektedir.

Soru 25 :

Karşılıklar nasıl düzeltilir?

Cevap 25 :

328 sıra No.lu VUK Genel Tebliğinde, iktisadi işletmeye dahil (karşılıklar gibi) bir takım iktisadi kıymetlerin asli bir kıymet mahiyeti taşımamakla birlikte belli bir iktisadi kıymete bağlı olarak hesaben mali tabloda kendilerine yer buldukları ve bu tür kıymetlerin bağlı oldukları iktisadi kıymete göre parasal ya da parasal olmayan ayrımına tabi tutulacağı, ayrıca düzeltme işlemine tabi olacak karşılıkların da VUK hükümlerine göre ayrılması mümkün olan karşılıklar olduğu açıklanmıştır.

Soru 26 :

Düzeltmede hangi karşılıklar dikkate alınmayacaktır?

Cevap  26 :

Kıdem tazminatı karşılığı, garanti gider karşılığı, izin ücreti  Vergi Usul Kanununda belirtilen karşılıklar arasında bulunmadığından enflasyon düzeltmesinde dikkate alınmayacaktır.

Ancak, VUK’da yer alan stok değer düşüklüğü karşılığı parasal olmayan bir mahiyet taşıdığından enflasyon düzeltmesine tabi tutulacaktır.

VUK’da yer alan şüpheli alacak karşılığı ise parasal mahiyet taşıdığından düzeltmeye tabi tutulmayacaktır.

Soru 27 :

Gider hesaplarına intikal ettirilen kanunen kabul edilmeyen giderlerin enflasyon düzeltmesi karşısındaki durumu nedir?

Cevap 27 :

5024 sayılı Kanunla vergi sistemimize getirilmiş olan enflasyon düzeltmesine ilişkin hükümler ağırlıklı olarak bilanço düzeltmesi ile ilgilidir. Ancak mükerrer 298 inci maddede bilanço üzerinde herhangi bir düzeltme olmaksızın beyanname üzerinde yapılacak birtakım işlemlere de yer verilmiştir. Bu nedenle, 01/01/2004 tarihinden itibaren gerçekleşen kanunen kabul edilmeyen giderlere ilişkin olarak bilanço üzerinde herhangi bir düzeltme yapılmayacak olup, beyannamede enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş tutarları ile dikkate alınması gerekecektir.

Soru 28 :

 Yurt dışındaki yabancı bir firmaya döviz cinsinden olan iştirakin TL cinsinden aktife alınması durumunda düzeltme nasıl yapılır?

Cevap 28 :

 Yurt dışındaki yabancı bir firmaya döviz cinsinden olan iştirakin TL cinsinden aktife alınması durumunda, söz konusu iktisadi kıymetin yabancı para cinsinden ifade edilmiş olma vasfını etkilemeyeceğinden, bu nevi iştirakler parasal kıymet olarak addolunacak ve mali tablo tarihi itibariyle Türk Lirası karşılıkları esas alınarak bilançoda yer alacaklardır.

Soru 29 :

İştirakler arasında yer alan ortaklık payı parasal kıymet mi, parasal olmayan kıymet midir?

Yabancı para cinsinden hisse senetleri, iştirakler ve avanslar enflasyon düzeltmesine tabi tutulacak mıdır?

Cevap 29 :

 İştirakler arasında yer alan ortaklık payı parasal olmayan kıymetler arasında sayılmıştır.

İşletmenin aktifinde kayıtlı bulunan yabancı para cinsinden hisse senetleri, iştirakler ve avanslar, düzeltme tarihindeki döviz kuru ile düzeltilecek ayrıca enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacaktır.

Soru  30 :

Borsada işlem gören hisse senetleri ile görmeyen hisse senetleri enflasyon düzeltmesinde farklı uygulamalara mı tabiidir?

Cevap 30 :

5228 sayılı Kanunun yayımına kadar borsada işlem görenlerin borsa rayici esas alınacaktı.

Ancak, anılan Kanunla bu ayrım kaldırıldı. Bu nedenle, borsada işlem gören görmeyen hisse senetleri düzeltme katsayısıyla çarpılmak suretiyle düzeltilecektir.

Soru 31 :

Fiyatı devletçe belirlenen mallarda nasıl bir düzeltme yapılacaktır?

Cevap 31 :

Kamu kurum ve kuruluşlarınca bazı malların piyasa fiyatlarının belirlendiği durumlarda, stokta bulunan ürünlerin fiyatında ilgili firmalar tarafından bir değişiklik yapılmaması (yani ilgili kamu kurum ve kuruluşu tarafından belirlenen yeni fiyatın, stokta yer alan emtiaya yansıtılmaması) veya paralel biçimde bir değişiklik yapılması söz konusu olabilmektedir. Bu gibi durumlarda da 5024 sayılı Kanunla vergi sistemimize getirilen enflasyon düzeltmesi uygulamasının bir gereği olarak Vergi Usul Kanununun geçici 25 inci maddesine göre enflasyon düzeltmesi yapılması gerekmektedir.

Soru 32 :

31.12.2003 tarihi öncesinde yapılmakta olan yatırımlar hesabından ilgili aktif hesabına aktarılarak aktifleştirilen kıymetlerin düzeltilmesinde aktifleştirme tarihi mi baz  alınacaktır?

Cevap 32 :

Söz konusu hesapların düzeltilmesinde, düzeltmeye esas tarih olarak, aktifleştirme tarihinin değil yapılmakta olan yatırımların baz alınması gerekmektedir.

Bu düzeltme iki aşamada yapılacaktır. Her harcama, harcamanın gerçekleştiği ay sonu itibariyle aktifleştirme tarihine kadar düzeltilecek, sonra aktifleştirilen bedel kül halinde 31.12.2003 tarihine kadar düzeltilecektir.

Müşavirliğimiz görüşü : Bilanço kalemleri enflasyon düzeltmesine tabi tutulmaktadır. Kaldı ki, 2003 yılı öncesi aktifleştirilen sabit kıymetler de, önce yapılmakta olan yatırımlar hesabında takip edilmiş daha sonra aktifleştirilmişlerdir. Bu nedenle bu görüşe katılmıyoruz.

Soru 33 :

Yıllara yaygın inşaat onarma işlerinin hak edişlerine ilişkin yapılan stopajlar enflasyon düzeltmesinde nasıl bir uygulamaya tabi olacaklardır?

Cevap 33 :

Yıllara yaygın inşaat onarma işlerinin hak edişlerine ilişkin yapılan stopajlar, mali tablo tarihi itibariyle kıymetin satın alma gücünü gösterdiğinden parasal kıymet olarak nitelendirilecektir ve söz konusu stopajlar enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacaktır.

Soru 34 :

Diğer Maddi Duran Varlıklar Hesabında izlenen iktisadi kıymetler enflasyon düzeltmesinde parasal kıymet olarak mı yoksa parasal olmayan kıymet olarak mı dikkate alınacaktır?

Cevap 34 :

256-Diğer Maddi Duran Varlıklar Hesabında yer alması muhtemel olan iktisadi kıymetler parasal veya parasal olmayan kıymet özelliği taşıyabileceğinden 328 sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğine ekli listelerde bu hesap gösterilmemiştir.

Bu nedenle, enflasyon düzeltmesi yapılırken bu hesapta izlenen kıymetler Vergi Usul Kanununun 258 ve müteakip maddelerinde yer alan değerleme hükümleri de göz önünde bulundurulmak suretiyle parasal ya da parasal olmayan ayrımına tabi tutularak gerekli işlem yapılacaktır.

Soru 35 :

Vergi Usul Kanununun geçici 25. maddesi kapsamında 31.12.2003 tarihli bilançonun enflasyon düzeltmesine tabi tutulmasına ilişkin olarak anılan maddenin (h) bendine göre düzenlenen bilançolarda birikmiş amortismanların hesaplanmasında 328 sıra No.’ lu VUK Genel Tebliği mi yoksa BDDK Tebliğleri mi dikkate alınacaktır?

Cevap 35 :

31.12.2003 tarihli bilançonun SPK ve BDDK Tebliğlerine göre düzeltilmiş olması halinde, Vergi Usul Kanununda yer alan amortisman ayırma sürelerine göre bulunan değerler üzerinden bilançoda yer almış olması şartıyla tekrar düzeltme yapma zorunluluğu bulunmamaktadır.

Soru 36 :

333 ve 339 sıra No.’ lu VUK Genel Tebliğleri ekinde yayımlanan listelerdeki amortisman oranlarının 2004 yılı için herkes tarafından kullanılması zorunlu mudur?

Cevap 36 :

5024 sayılı Kanunla enflasyon düzeltmesi getirilmiş ve GVK, KVK ve VUK’ ta enflasyonun etkilerini azaltıcı hükümler yürürlükten kaldırılmıştır.

Bu nedenle, sadece zorunlu olarak ya da ihtiyari olarak enflasyon düzeltmesi yapan mükellefler söz konusu Tebliğler ekinde yayımlanan listelere göre amortisman ayıracaklardır.

Soru 37 :

İz bedeliyle takip edilen amortismana tabi iktisadi kıymetler için enflasyon düzeltmesi yapılması zorunlu mudur?

Cevap  37 :

Amortisman süreleri tamamlanmış ancak işletme kayıtlarında iz bedeliyle takip edilen amortismana tabi iktisadi kıymetleri enflasyon düzeltmesine tabi tutup tutmamakta mükelleflere serbestlik tanınmıştır.

Soru 38 :

Örneğin 01.05.2003-30.04.2004 özel hesap dönemini kullanan bir şirket hangi tarih itibariyle enflasyon düzeltmesi yapacaktır?

Cevap 38 :

Özel hesap dönemi tayin edilen şirketin enflasyon düzeltmesine ilişkin yapacağı ilk düzeltme, 2004 takvim yılı içinde biten hesap dönemine ilişkin 30.04.2004 tarihli dönem sonu bilançosunun düzeltilmesidir.

Ancak, 5024 sayılı Kanunun 5228 sayılı Kanunla değişik geçici 1. maddesindeki şartların taşınması durumunda (ve istenildiği takdirde) 30.04.2004 tarihli bilanço özel hesap döneminin 4. geçici vergi dönemine ait beyannamenin verileceği tarihe kadar düzeltilebilecektir.

Belirlenen limitlerin aşılması halinde ise tayin edilen özel hesap döneminin 2. geçici vergi dönemi beyannamesi ekinde düzeltilmiş 30.04.2004 ve 30.10.2004 tarihli bilançoların verilmesi gerekmektedir.

Soru 39 :

01.10.2003-30.09.2004 özel hesap dönemini kullanan şirketin, 2004 yılı içinde yeniden değerleme ve finansman gider kısıtlamasını uygulayacak mıdır? 01.01.2004 tarihinden sonra aktife dahil edilen amortismana tabi iktisadi kıymetler için uygulanacak amortisman oranları yeni oranlar mı olacaktır?

Cevap 39 :

Özel hesap dönemi tayin edilen şirketin yapacağı ilk düzeltme, 30.09.2004 tarihli dönem sonu bilançonun düzeltilmesidir. 

Bu nedenle, 01.01.2004 tarihi ile özel hesap döneminin son günü (30.09.2004) arasında yeniden değerleme, finansman gider kısıtlaması ve aktife dahil edilen amortismana tabi iktisadi kıymetler için uygulanacak amortisman oranlarının hesaplanması konusunda 5024 sayılı Kanunla değişmeden önceki hükümlere göre işlem yapılacaktır.

Özel hesap döneminin kapandığı 30.09.2004 tarihini takip eden dönem içinse 5024 sayılı Kanunla değişen yeni hükümlere göre uygulama yapılması gerekmektedir.

Soru 40 :

Tasfiye halindeki bir şirketin 15.04.2004 tarihli olağan genel kurul toplantısında tasfiyeye giriş kararı alınmış ve 20.05.2004 tarihinde Ticaret Sicili Memurluğunca tasfiyeye giriş kararı tescil edilmiştir. Buna göre,

-31.12.2003 tarihli düzeltilmiş bilanço ne zaman verilecektir?

-20.05.2004 tarihli bilanço düzeltilmeli mi, düzeltilecekse ne zaman verilmelidir?

Cevap 40 :

Tasfiyenin 2004 yılı içinde sonuçlanması halinde hem 31.12.2003 tarihli bilanço hem de hesapların kesinleşmesinden sonra düzenlenen bilanço düzeltilecek ve onbeş gün içerisinde vergi dairesine tasfiye beyannamesi ile birlikte verilecektir.

Tasfiyenin 2004 yılından sonraki bir tarihte sonuçlanması halinde ise, 2004 yılını kapsayan tasfiye dönemi beyannamesinin verilme süresi içinde enflasyon düzeltmesinin yapılarak verilmesi gerekmektedir.

Soru 41 :

Devir, bölünme ve birleşme yoluyla iktisap edilen kıymetlerin düzeltmeye esas tarihleri  nasıl belirlenecektir?

Cevap 41 :

31.12.2003 tarihinden öncesine rastlayan devir işlemleri nedeniyle işletme aktifinde yer alan iktisadi kıymetlerin düzeltmeye esas tarihi olarak devir tarihi değil söz konusu kıymetlerin devir yoluyla ortadan kalkan işletmenin envanterine alındığı;

 birleşmede ise birleşen kurumun kayıtlarına intikal ettiği tarih düzeltmeye esas tarih olarak dikkate alınacaktır.

Soru 42 :

1/1/2004 Tarihinden sonra ve 30.6.2004 tarihinden önce işe başlayanlarda ihtiyarilik uygulaması nasıl olacaktır?

Cevap 42 :

Dönembaşı bilançosuna ait aktif toplamının 7,5 trilyon Türk Lirasını aşması halinde, ihtiyarilikten yararlanılamayacak ve 30.6.2004 tarihli ikinci geçici vergi dönemine ait bilanço düzeltmeye tabi tutulacaktır.

Soru  43 :

1.1.2004 tarihinden sonra işi bırakan mükellef enflasyon düzeltmesi yapacak mı?

Cevap 43 :

1.1.2004 tarihinden sonra işin bırakılması halinde, yeni hesap dönemine ilişkin olarak ortaya çıkan ve kıst dönem için beyanname verilmesini gerektiren bir durumun oluşması nedeniyle 31.12.2003 tarihli bilançonun enflasyon düzeltmesine tabi tutulması gerekmektedir.

Soru 44 :

Enflasyon düzeltmesi uygulamasında finansal kiralama konusu kıymetin enflasyon düzeltmesini kim yapacak?

Cevap 44 :

4842 sayılı Kanunla VUK mükerrer 290. Maddeye eklenen Finansal kiralama şirketlerinin kiraya verdikleri iktisadi kıymetlerden;

1.7.2003 tarihinden önce düzenlenen sözleşmelere istinaden kiralananların finansal kiralama şirketi; bu tarihten sonra düzenlenen sözleşmelere istinaden kiralanan iktisadi kıymetlerin de kiracılar tarafından enflasyon düzeltmesine tabi tutulması gerekmektedir.

1.07.2003 tarihinden önce yapılan ve eski hükümlere tabi olunan finansal kiralama kapsamında yapılan ithalatlarda finansal kiralama şirketi, leasing konusu malın aktife girdiği tarih itibariyle enflasyon düzeltmesi yapması gerekmektedir.

Soru 45 :

Münhasıran sürekli olarak işlenmiş altın, gümüş alım-satımı ve imali ile iştigal eden mükellefler enflasyon düzeltmesi için gerekli şartlar oluşmasa da düzeltme yapacaklar mı?

Cevap 45 :

Söz konusu mükellefler, VUK’ nun gerek geçici 25. maddesine istinaden 31.12.2003 tarihli, gerekse de mükerrer 298. maddesine istinaden 2004 yılının geçici vergi dönemleri sonunda düzenlemiş oldukları bilançolarını 5024 sayılı Kanunun geçici 1 . maddesinde aktif ve ciro toplamları için belirlenen limitlerin altında kalmaları halinde 2004 yılının 4. geçici vergi dönemine ait beyannamenin verileceği 10.02.2005 tarihine kadar düzeltebileceklerdir.

Ancak, 1.1.2005 tarihinden sonra enflasyon düzeltmesi için şartlar oluşsa da oluşmasa da düzeltme yapmak zorundadırlar.

Soru 46 :

İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler enflasyon düzeltmesi yapmak zorunda mıdır?

Cevap 46 :

İşletme hesabı esasına göre defter tutanlar enflasyon düzeltmesi yapmak zorunda değillerdir.

Ancak isterlerse amortismana tabi iktisadi kıymetlerini düzeltilmiş tutarlar üzerinden amortismana tabi tutabilirler.

Soru 47 :

İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler, eski amortisman oranını mı kullanacaklar,

333 ve 339 sıra No.’ lu VUK Genel Tebliğleri ekinde belirlenen listelerdeki oranları mı kullanacaklardır?

Cevap 47 :

Bilanço usulünde defter tutan ancak 5024 sayılı Kanunun 5228 sayılı Kanunla değişik geçici 1. maddesine göre enflasyon düzeltmesi yapmak hususunda 2004 yılı içinde ihtiyarilikten yararlanan mükellefler, VUK’ nun 5024 sayılı Kanunla değiştirilmeden önceki 315. maddesinin hükmünden yararlanabileceklerdir.

İşletme hesabında defter tutan ve bu nedenle enflasyon düzeltmesi yapamayan mükellefler ise, 2004 yılı ve sonrasında söz konusu tebliğlerdeki oranları kullanmak zorundadırlar.

Soru 48 :

İşletme hesabı esasına göre defter tutan bir mükellef, işletmesine kayıtlı aracının satılmasında Gelir Vergisi Kanununun 38. maddesinde yer alan ve 5024 sayılı Kanunla kaldırılan maliyet artırımı müessesesinden yararlanabilir mi?

Cevap 48 :

Bilanço usulünde defter tutan ancak ihtiyarilikten yararlanan mükellefler, 5024 sayılı Kanunla kaldırılan Gelir Vergisi Kanununun 38 inci maddesinin eski hükmünden yararlanabileceklerdir.

İşletme hesabında defter tutan ve bu nedenle enflasyon düzeltmesi yapamayan mükelleflerin, kaldırılan bir müesseseden (maliyet artırımı müessesesinin 1.1.2004 tarihi itibariyle yürürlükten kalkmış olması nedeniyle) yararlanması mümkün değildir.

Soru 49 :

İmtiyazlı işletmeler ile KİT’ler düzeltme yapacaklar mı?

Cevap 49 :

Gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olan ve

Bilanço usulünde defter tutan tüm mükellefler düzeltme yapmak zorundadırlar.

Soru 50 :

Serbest bölgelerde enflasyon düzeltmesi uygulaması nasıl yapılacaktır?

Cevap 50 :

3218 sayılı Kanunla düzenlenen serbest bölgelerde (5084 sayılı Kanunla yapılan değişiklik öncesinde) yer alan işletmeler her türlü vergi, resim ve harçtan muaf tutulmuşlardı. 5084 sayılı Kanun ile serbest bölgede bulunan tam ve dar mükelleflerin, serbest bölgelerdeki gelir veya kurumlar vergisi muafiyetleri sona erdirildiğinden, 6.2.2004 tarihi itibariyle mükellefiyet tesis ettirmeleri gerekmektedir.

Diğer taraftan, geçiş dönemi ile ilgili olarak 5084 sayılı Kanun ile 3218 sayılı Kanuna geçici 3 üncü madde eklenmiş olup, geçici 3 üncü madde kapsamından yararlanan işletmelerin kazançları söz konusu maddede yazılı süreler itibariyle gelir veya kurumlar vergisinden müstesnadır.

Buna göre, 3218 sayılı Kanunun geçici 3 üncü maddesi kapsamında olan işletmeler, maddede yazılı sürelerin sonuna kadar enflasyon düzeltmesi yapmayacaklardır. 6/2/2004 tarihinden itibaren serbest bölgelerde faaliyete başlayacak mükellefler ise faaliyete başlayacakları dönemden itibaren enflasyon düzeltmesi hükümlerine göre düzeltme yapmak zorundadırlar.