10/07/2004 tarihli ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun(1) geçici 2 nci maddesine göre, büyükşehir belediye hudutları içinde kalmış bulunan yerlerde, 95/6430 sayılı Bakanlar Kurulu Kararında(2) belirtilen faaliyetlerde bulunan mükelleflerin basit usulde vergilendirilip vergilendirilmeyeceğine ilişkin açıklamalar bu sirkülerin konusunu oluşturmaktadır.

2- Yasal Düzenlemeler

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun geçici 2 nci maddesinin ilk üç fıkrasında “Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte; büyükşehir belediye sınırları, İstanbul ve Kocaeli ilinde, il mülkî sınırıdır. Diğer büyükşehir belediyelerinde, mevcut valilik binası merkez kabul edilmek ve il mülkî sınırları içinde kalmak şartıyla, nüfusu birmilyona kadar olan büyükşehirlerde yarıçapı yirmi kilometre, nüfusu birmilyondan ikimilyona kadar olan büyükşehirlerde yarıçapı otuz kilometre, nüfusu ikimilyondan fazla olan büyükşehirlerde yarıçapı elli kilometre olan dairenin sınırı büyükşehir belediyesinin sınırını oluşturur.

Bu sınırlar içerisinde kalan ilçeler büyükşehir ilçe belediyeleri, beldeler büyükşehir ilk kademe belediyeleri haline gelir. Bu belediyeler hakkında bu Kanun ile Belediye Kanununun belediyelerin tüzel kişiliklerinin kaldırılmasına veya başka bir belediyeye katılmasına ilişkin hükümleri uygulanmaz.

Bu sınırlar içinde kalan köylerin tüzel kişiliği sona ererek mahalleye dönüşür. Bu şekilde oluşan mahallelerin katılacağı ilçe veya ilk kademe belediyesi, büyükşehir belediye meclisince belirlenir. Orman köylerinin tüzel kişiliği devam eder.” hükmü yer almaktadır.

Gelir Vergisi Kanununun basit usulün hududunun açıklandığı 51 inci maddesinde basit usulden faydalanamayacaklar sayılmış olup, maddenin 12 numaralı bendinde yer alan yetki çerçevesinde, Bakanlar Kurulunun 12/01/1995 tarih ve 95/6430 sayılı Kararı ile büyükşehir belediyesi olan illerin (Erzurum, Diyarbakır ve Sakarya hariç) mücavir alan sınırları da dahil olmak üzere büyükşehir belediye sınırları içinde Kararnamede belirtilen faaliyetleri yapan mükellefler, 01/05/1995 tarihinden itibaren gerçek usulde vergilendirme kapsamına alınmıştır.

Büyükşehir Belediyesi Kanunu ile büyükşehir belediye sınırları içine alınan yerlerde, 95/6430 sayılı Kararnamede belirtilen faaliyetleri yapan mükelleflerin 01/01/2005 tarihinden itibaren gerçek usulde vergilendirilmeleri gerektiği, 253 Seri No.lu Gelir Vergisi Tebliğinde(3) açıklanmıştır.

Ancak 20/12/2004 tarihli ve 2004/8269 sayılı Kararname’nin Eki Karar(4) ile “12/01/1995 tarihli ve 95/6430 sayılı Kararname’nin eki Karar’ın 1 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan parantez içi hüküm “Erzurum, Diyarbakır, Sakarya ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu ile büyükşehir belediye sınırları içine alınan yerlerden, yeni bağlanan mahallelerle birlikte 2000 yılı genel nüfus sayımındaki nüfusu 30.000’den az olan yerler hariç” şeklinde değiştirilmiştir.

3- Nüfusu 30.000’i Aşan Yerlerin Tespit Edilmesi

2004/8269 sayılı Kararname ile yapılan değişiklik sonucu, 5216 sayılı Kanun ile büyükşehir belediye sınırları içine alınan yerlerden nüfusu 30.000’den az olanlarda 95/6430 sayılı Kararnamede belirtilen faaliyetlerle uğraşanlar; kazançlarını basit usulde tespit etmeye devam edebileceklerdir.

Nüfusu 30.000’ den az olan yerlerin tespitinde, ilçe belediyeleri ile ilk kademe belediyeleri ayrı ayrı değerlendirilecektir. Buna göre, ticari kazancı basit usulde tespit edilen ve 95/6430 sayılı Kararname kapsamındaki faaliyetleri aşağıda belirtilen yerlerde yapan mükelleflerin 01/01/2005 tarihi itibariyle gerçek usulde vergilendirilmeleri gerekir.

1- Büyükşehir belediye sınırları içinde kalarak büyükşehir ilçe belediyesi haline gelen ilçelerden, 2000 yılı genel nüfus sayımındaki toplam merkez nüfusu ile ilçe belediyesine mahalle olarak katılan, bu nedenle tüzel kişiliği sona eren köyler ile birlikte 30.000’i aşan yerler,

2- Büyükşehir belediye sınırları içinde kalan bu nedenle büyükşehir ilk kademe belediyesi haline gelen beldelerden, 2000 yılı genel nüfus sayımındaki toplam nüfusu ile bu belde belediyesine mahalle olarak katılan, bu nedenle tüzel kişiliği sona eren köyler ile birlikte 30.000’i aşan yerler,

Orman köyleri 30.000 nüfusun hesabında dikkate alınmayacaktır.

4- Talebe Bağlı Olarak Büyükşehir Belediyesi Sınırlarına Alınan Yerlerde

5216 sayılı Kanunun geçici 2 nci maddesinin dördüncü fıkrasında, “Birinci fıkra gereğince büyükşehir belediyesi kapsamına alınan ilçelerin mülki sınırları içinde kalan belediye ve köyler ile büyükşehir belediyesi kapsamına alınan belediyelerin mücavir alan sınırları içerisinde bulunan köylerden; birinci fıkrada belirtilen mesafelerin dışında kalan belediye ve köyler, bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren altı ay içinde belediye meclisi veya köy ihtiyar heyetinin talebi üzerine büyükşehir belediye meclisinin kararı ve İçişleri Bakanlığının onayı ile başka bir işleme gerek kalmaksızın büyükşehir belediye sınırları içine alınabilir. Bu köylerin mahalle olarak hangi ilçe veya ilk kademe belediyesine katılacakları aynı meclis kararında gösterilir.” denilmektedir.

Yukarıda belirtilen hükme dayanılarak büyükşehir belediye sınırları içine alınan ilk kademe belediyelerinin mahalle olarak katılan köylerle birlikte 2000 yılı genel nüfus sayımındaki nüfusunun 30.000’i aşması halinde, bu ilçe veya ilk kademe belediyelerinde 95/6430 sayılı Kararnamede belirtilen konularda faaliyette bulunan ve kazançları basit usulde tespit edilen mükellefler, belde belediyelerinin büyükşehir belediyesi sınırları içerisine alındığı yıl (İçişleri Bakanlığı’nın onay tarihi) içinde basit usule tabi olmanın şartlarını kaybetmiş olacaklarından, izleyen takvim yılı başından itibaren gerçek usulde vergilendirilmeleri gerekir.

Öte yandan; talebe bağlı olarak büyükşehir belediye sınırları içine alınan köylerin nüfusu 30.000’den az olan bir ilçe veya ilk kademe belediyesine mahalle olarak katılımı sonucu bu ilçenin nüfusunun 30.000’ini aşması halinde, bu yerlerde basit usule tabi olarak anılan kararnamede belirtilen faaliyette bulunanlar da, izleyen takvim yılı başından itibaren gerçek usulde vergilendirileceklerdir.

Duyurulur.

(1) 23.07.2004 gün ve 25531 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
(2) 01.04.1995 gün ve 22245 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
(3) 05.11.2004 gün ve 25634 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.
(4) 31.12.2004 gün ve 25687 (3. mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.