MADDE 1.
— Bu Kanunun amacı;
dernekler, dernek şube veya temsilcilikleri, federasyonlar, konfederasyonlar ve
yabancı dernekler ile merkezleri yurt dışında bulunan dernek ve vakıf dışındaki
kâr amacı gütmeyen kuruluşların Türkiye'deki şube veya temsilciliklerinin yasak
ve izne tâbi faaliyetlerini, yükümlülüklerini, denetimlerini ve
uygulanacak cezalar ile derneklere ilişkin diğer hususları
düzenlemektir.
Tanımlar
MADDE 2.
— Bu Kanunun
uygulanmasında;
a) Dernek: Kazanç paylaşma
dışında, kanunlarla yasaklanmamış belirli ve ortak bir amacı gerçekleştirmek
üzere, en az yedi gerçek veya tüzel kişinin, bilgi ve çalış
malarını sürekli
olarak birleştirmek suretiyle oluşturdukları tüzel kişiliğe sahip kişi
topluluklarını,
b) Derneğin yerleşim yeri:
Derneğin yönetim faaliyetlerinin yürütüldüğü yeri,
c) Dernek merkezi:
Derneğin yerleşim yerinin bulunduğu il veya ilçeyi,
d) Mülkî idare amiri:
Dernek merkezinin bulunduğu yerin vali veya kaymakamını,
f) Plâtform: Derneklerin
kendi aralarında veya vakıf, sendika ve benzeri sivil toplum kuruluşlarıyla
ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere girişim, hareket ve benzeri adlarla
oluşturdukları tüzel kişiliği bulunmayan geçici nitelikteki
birliktelikleri,
g) Üst kuruluş:
Derneklerin oluşturduğu tüzel kişiliği bulunan federasyonları ve federasyonların
oluşturduğu konfederasyonları,
h) Şube: Dernek
faaliyetlerinin yürütülebilmesi için bir derneğe bağlı olarak açılan, tüzel
kişiliği olmayan ve bünyesinde organları bulunan alt birimi,
i) Temsilcilik: Dernek
faaliyetlerinin yürütülebilmesi
için bir derneğe bağlı olarak açılan, tüzel kişiliği ve bünyesinde organları
bulunmayan alt birimi,
İfade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler
Dernek kurma
hakkı
MADDE 3.
— Fiil ehliyetine sahip
gerçek veya tüzel kişiler, önceden izin almaksızın dernek kurma hakkına
sahiptir.
Ancak, Türk Silâhlı
Kuvvetleri ve kolluk kuvvetleri mensupları ile kamu kurum ve kuruluşlarının
memur statüsündeki görevlileri hakkında özel kanunlarında getirilen kı
sıtlamalar
saklıdır.
Onbeş yaşını bitiren ayırt
etme gücüne sahip küçükler; toplumsal, ruhsal, ahlakî, bedensel ve zihinsel
yetenekleri ile spor, eğitim ve öğretim haklarını, sosyal ve kültürel
varlıklarını, aile yapısını ve özel yaşantılarını korumak ve geliştirmek
amacıyla yasal temsilcilerinin yazılı izni ile çocuk
dernekleri kurabilir veya kurulmuş çocuk derneklerine üye
olabilirler.
Oniki yaşını bitiren
küçükler yasal temsilcilerinin izni ile çocuk derneklerine üye olabilirler ancak
yönetim ve denetim kurullarında görev alamazlar.
Çocuk derneklerine onsekiz yaşından büyükler kurucu
veya üye olamazlar.
Dernek
tüzüğü
MADDE 4.
— Her derneğin bir tüzüğü
bulunur. Bu tüzükte aşağıda gösterilen hususların belirtilmesi
zorunludur:
a) Derneğin adı ve
merkezi.
b) Derneğin amacı ve bu
amacı gerçekleştirmek için dernekçe sürdürülecek çalışma konuları ve çalışma
biçimleri ile faaliyet alanı.
c) Derneğe üye olma ve
üyelikten çıkmanın şart ve şekilleri.
d) Genel kurulun toplanma
şekli ve zamanı.
e) Genel kurulun
görevleri, yetkileri, oy kullanma ve karar alma usul ve şekilleri.
f) Yönetim ve denetim
kurullarının görev ve yetkileri, ne suretle seçileceği, asıl ve yedek üye
sayısı.
g) Derneğin şubesinin
bulunup bulunmayacağı, bulunacak ise şubelerin nasıl kurulacağı, görev ve
yetkileri ile dernek genel kurulunda nasıl temsil edileceği.
h) Üyelerin ödeyecekleri
giriş ve yıllık aidat miktarının belirlenme şekli.
ı) Derneğin borçlanma
usulleri.
j) Derneğin iç denetim
şekilleri.
k) Tüzüğün ne şekilde
değiştirileceği.
l) Derneğin feshi halinde
mal varlığının tasfiye şekli.
Uluslararası
faaliyet
MADDE 5.
— Dernekler, tüzüklerinde
gösterilen amaçları gerçekleştirmek üzere uluslararası faaliyette veya
işbirliğinde bulunabilir, yurt dışında temsilcilik veya şube açabilir, yurt
dışında dernek veya üst kuruluş kurabilir veya yurt dışında kurulmuş dernek veya
kuruluşlara katılabilirler.
Yabancı dernekler,
Dışişleri Bakanlığının görüşü alınmak suretiyle İçişleri Bakanlığının izniyle
Türkiye'de faaliyette veya işbirliğinde bulunabilir, temsilcilik veya şube
açabilir, dernek veya üst kuruluş kurabilir veya kurulmuş dernek veya üst
kuruluşlara katılabilirler.
Tüzel kişilerin oy
kullanması
MADDE 6.
— Tüzel kişinin üye olması
halinde, tüzel kişinin yönetim kurulu başkanı veya temsille görevlendireceği
kişi oy kullanır. Bu kişinin başkanlık veya temsil görevi sona erdiğinde, tüzel
kişi adına oy kullanacak kimse yeniden belirlenir.
Şube genel
kurulları
MADDE 7.
— Şube genel kurulları olağan
toplantılarını merkez genel kurulu toplantısından en az iki ay önce bitirmek
zorundadırlar.
Federasyon ve
konfederasyonlar
MADDE 8.
— Federasyonların üye
sayısının beşten ve konfederasyonların üye sayısının üçten aşağı düştüğü ve bu
durum üç ay içinde giderilmediği takdirde hakları nda kendiliğinden sona erme
hükümleri uygulanır.
Federasyonlar ve
konfederasyonlar temsilcilik dışında her ne ad altında olursa olsun, başka bir
örgüt kuramazlar.
İç
denetim
MADDE 9.
— Derneklerde iç denetim
esastır. Genel kurul, yönetim kurulu veya denetim kurulu tarafından iç denetim
yapılabileceği gibi, bağımsız denetim kuruluşları na da denetim yaptırılabilir.
Genel kurul, yönetim kurulu veya bağımsız denetim kuruluşlarınca denetim
yapılmış olması, denetim kurulunun yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz.
Denetim kurulu; derneğin,
tüzüğünde gösterilen amaç ve amacın gerçekleştirilmesi için sürdürüleceği
belirtilen çalışma konuları doğrultusunda faaliyet gösterip göstermediğini,
defter, hesap ve kayıtların mevzuata ve dernek tüzüğüne uygun olarak tutulup
tutulmadığını, dernek tüzüğünde tespit edilen esas ve
usullere göre ve bir yılı geçmeyen aralıklarla denetler ve denetim sonuçlarını
bir rapor halinde yönetim kuruluna ve toplandığında genel kurula
sunar.
Denetim kurulu üyelerinin
istemi üzerine, her türlü bilgi, belge ve kayıtların, dernek yetkilileri
tarafından gösterilmesi veya verilmesi, yönetim yerleri, müesseseler ve
eklentilerine girme isteğinin yerine getirilmesi zorunludur.
Yardım ve
işbirliği
MADDE 10.
— Dernekler, tüzüklerinde
gösterilen amaçları gerçekleştirmek üzere, benzer amaçlı derneklerden, siyasi
partilerden, işçi ve işveren sendikalarından ve meslekî kuruluşlardan maddî
yardım alabilir ve adı geçen kurumlara maddî yardımda bulunabilirler.
5072 sayılı Dernek ve
Vakıfların Kamu Kurum ve Kuruluşları ile İlişkilerine Dair Kanun hükümleri saklı
kalmak üzere, dernekler kamu kurum ve kuruluşları ile görev alanlarına giren
konularda ortak projeler yürütebilirler. Bu projelerde kamu kurum ve
kuruluşları, proje maliyetlerinin en fazla yüzde ellisi oranında aynî veya nakdî
katkı sağlayabilirler.
Gelir ve giderlerde
usul ile dernek defterleri
MADDE 11.
— Dernek gelirleri alındı
belgesi ile toplanır ve giderler harcama belgesi ile yapılır. Dernek
gelirlerinin bankalar aracılığı ile toplanması halinde banka taraf ından
düzenlenen dekont veya hesap özeti gibi belgeler alındı belgesi yerine geçer.
Alındı belgeleri ve harcama belgelerinin saklama süresi beş yıldır.
Dernek gelirlerinin
toplanmasında kullanılacak alındı belgeleri yönetim kurulu kararı ile
bastırılır. Alındı belgelerinin şekli, bastırılması, onaylanması ve kullanılması
ile dernek gelirlerinin toplanmasında kullanılacak yetki belgesine ilişkin
hususlar yönetmelikte düzenlenir.
Dernek gelirlerini
toplayacak kişiler yönetim kurulu kararıyla belirlenir ve bunlar adına yetki
belgesi düzenlenir.
Dernekler tarafından
tutulacak defter ve kayıtlar ile ilgili usul ve esaslar yönetmelikte düzenlenir.
Bu defterlerin dernekler biriminden ya da noterden onaylı olması
zorunludur.
Sandık
kurma
MADDE 12.
— Dernekler, tüzüklerinde
yazılı olmak ve sağlanan kârı üyelerine paylaştırmamak, gelir, faiz veya başka
adlarla üyelerine aktarmamak şartıyla üyelerinin yiyecek, giyecek gibi zarurî
ihtiyaç maddelerini ve diğer mal ve hizmetlerle kısa vadeli kredi ihtiyaçlarını
karşılamak amacıyla sandık kurabilirler.
Bu sandıkların kuruluş ve
çalışma esasları yönetmelikte düzenlenir.
Dernek görevlileri ve
ücretleri
MADDE 13.
— Üye sayısının 100 kişiden
çok olması şartıyla dernek hizmetleri gönüllüler veya yönetim kurulu kararı ile
göreve başlatılan ücretliler aracılığıyla yürütülür.
Dernek yönetim ve denetim
kurullarının kamu görevlisi olmayan başkan ve üyelerine ücret verilebilir.
Verilecek ücret ile her türlü ödenek, yolluk ve tazminatlar genel kurul
tarafından tespit olunur. Yönetim ve denetim kurulu üyeleri dışındaki üyelere
ücret, huzur hakkı veya başka bir ad altında herhangi bir karşılık
ödenemez.
Dernek hizmetleri için
görevlendirilecek üyelere verilecek gündelik ve yolluk miktarları genel kurul
tarafından tespit olunur.
Gençlik ve spor
kulüpleri
MADDE 14.
— Derneklerden başvurmaları
halinde; spor faaliyetine yönelik olanlar spor kulübü, boş zamanları
değerlendirme faaliyetine yönelik olanlar gençlik kulübü ve her iki faaliyeti
birlikte amaçlayanlar gençlik ve spor kulübü adını alır. Bu kulüpler, Gençlik ve
Spor Genel Müdürlüğünce tutulacak kütüğe kayıt ve tescil edilir.
Kulüplerin organları, bu
organların görev ve yetkileri, kulüplerin Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünce de
denetlenmesi ve bunlara yapılacak yardımların şekil ve ş artları, üst kuruluş
oluşturmada uyulacak esas ve usuller, gençlik ve spor faaliyetlerini
yürüteceklerin nitelikleri ve bunlara uygulanacak disiplin işlemleri, kulüplerin
kayıt ve tesciline ilişkin esaslar İçişleri Bakanlığının uygun görüşü üzerine
Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün bağlı olduğu
Bakanlıkça yürürlüğe konulacak yönetmelikte düzenlenir.
Tasfiye
MADDE 15.
— Genel kurul kararı ile
feshedilen veya kendiliğinden sona erdiği tespit edilen derneğin para, mal ve
haklarının tasfiyesi, tüzüğünde gösterilen esaslara göre yapılır. Tüzükte
tasfiyenin ne şekilde yapılacağının genel kurul kararına bırakıldığı hallerde,
genel kurul tarafından bir karar alınmamış veya genel kurul toplanamamışsa,
yahut dernek mahkeme kararı ile feshedilmişse, derneğin bütün para, mal ve
hakları, mahkeme kararıyla derneğin amacına en yakın ve
kapatıldığı tarihte en fazla üyeye sahip derneğe devredilir.
Kendiliğinden sona erdiği
tespit edilen veya feshine karar verilen derneklerin tasfiye ve devir işlemleri
tamamlandıktan sonra dernekler kütüğündeki kayıtları silinir.
Feshedilmesi için hakkında
soruşturma veya dava açılmış olan bir dernek, fesih ve buna bağlı olarak dernek
mallarının devrine dair bir karar aldığı takdirde, soruş turma ve dava
sonuçlanıncaya kadar devir işlemi yapılmaz.
Tasfiye işlemleri sonucu derneklerin defter ve
belgelerinin saklanma usulü, süresi ve tasfiyeye ilişkin gerekli belgeler
yönetmelikte düzenlenir.
Basımevlerinin
sorumluluğu
MADDE 16.
— Basımevleri, dernek
gelirlerinin toplanmasında kullanılacak alındı belgelerini bastıktan sonra, bu
belgelerin seri ve sıra numaralarını onbeş gün içinde mülkî idare amirliğine
bildirmek zorundadır.
Hata ve noksanlıkların
giderilmesi
MADDE 17.
— Derneklerin iş ve
işlemlerinde, bu Kanun ve 4721 sayılı Türk Medenî Kanunu ile bunlara dayanılarak
çıkarılan yönetmeliklerin hükümlerine aykırılık tespit edilmesi halinde, konusu
suç teşkil etmeyen hata ve noksanlıkların mülkî idare amirinin yazılı istemi
üzerine, ilgili dernek tarafından otuz gün içerisinde giderilmesi
zorunludur.
Yargılama
usulü
MADDE 18.
— Bu Kanunla ilgili olarak
hukuk mahkemelerinde bakılacak davalarda basit yargılama usulü
uygulanır.
Bu Kanun hükümlerine
aykırı davranan failler hakkındaki soruşturma ve kovuşturma, yer ve zaman kaydı
aranmaksızın 3005 sayılı Meşhud Suçların Muhakeme Usulü Kanunu hükümlerine göre
yapılır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Denetim ve
Bildirimler
Beyanname verme
yükümlülüğü ve denetim
MADDE 19.
— Dernekler, yıl sonu
itibarıyla faaliyetlerini, gelir ve gider işlemlerinin sonuçlarını
düzenleyecekleri beyanname ile her yıl Nisan ayı sonuna kadar mülkî idare
amirliğine vermekle yükümlüdürler. Beyannamenin düzenlenmesine ilişkin esas ve
usuller yönetmelikte düzenlenir.
Gerekli görülen hallerde,
derneklerin tüzüklerinde gösterilen amaçlar doğrultusunda faaliyet gösterip
göstermedikleri, defterlerini ve kayıtlarını mevzuata uygun olarak tutup
tutmadıkları İçişleri Bakanı veya mülkî idare amiri tarafından denetletilebilir.
Bu denetimlerde kolluk kuvveti mensupları görevlendirilemez. İçişleri Bakanlığı
ve mülkî idare amirlerinin yapacağı denetimler mesai
saatleri içerisinde yapılır. Bu denetimler en az yirmidört saat önce derneklere
bildirilir.
Denetim sırasında görevli
memurlar tarafından istenecek her türlü bilgi, belge ve kayıtların, dernek
yetkilileri tarafından gösterilmesi veya verilmesi, yönetim yerleri, müesseseler
ve eklentilerine girme isteğinin yerine getirilmesi zorunludur.
Denetim sırasında, suç
teşkil eden fiillerin tespit edilmesi hâlinde, mülkî idare amiri durumu derhal
Cumhuriyet savcılığına ve derneğe bildirir.
Kolluk kuvvetlerinin
yetkisi
MADDE 20.
— Kamu düzeninin korunması
veya suç işlenmesinin önlenmesi nedenlerinden birine bağlı olarak usulüne göre
verilmiş hâkim kararı olmadıkça, yine bu nedenlere bağlı olarak gecikmesinde
sakınca bulunan durumlarda mülkî idare amirinin yazılı emri bulunmadıkça, kolluk
kuvvetleri, dernek ve eklentilerine giremez, arama yapamaz ve buradaki eşyaya el
koyamaz. Mülkî idare amirinin kararı yirmidört saat içinde görevli hâkimin
onayına sunulur. Hâkim, kararını el koymadan itibaren
kırksekiz saat içinde açıklar; aksi halde, el koyma kendiliğinden kalkar. Hâkim
kararı, mülkî idare amiri tarafından dernek yöneticilerine yazıyla
duyurulur.
Yurt dışından yardım
alınması
MADDE 21.
— Dernekler mülkî idare
amirliğine önceden bildirimde bulunmak şartıyla yurt dışındaki kişi, kurum ve
kuruluşlardan aynî ve nakdî yardım alabilirler. Bildirimin şekli ve içeriği
yönetmelikte düzenlenir. Nakdî yardımların bankalar aracılığıyla alınması
zorunludur.
Taşınmaz mal
edinme
MADDE 22.
— Dernekler genel
kurullarının yetki vermesi üzerine yönetim kurulu kararıyla taşınmaz mal satın
alabilir veya taşınmaz mallarını satabilirler. Dernekler edindikleri
taşınmazları, tapuya tescilinden itibaren bir ay içinde mülkî idare amirliğine
bildirmekle
yükümlüdürler.
Genel kurul toplantısı
ve organlara seçilenlerin idareye bildirilmesi
MADDE 23.
— Dernekler, genel kurulu
izleyen otuz gün içinde, yönetim kurulu ve denetim kurulu ile derneğin diğer
organlarına seçilen asıl ve yedek üyeleri mülkî idare amirliğine bildirmekle
yükümlüdür. Dernek organlarında ve yerleşim yerinde meydana gelen değişiklikler
de aynı usule tâbidir. Genel kurul sonuç bildiriminin ş ekli, içeriği ve gerekli
belgeler yönetmelikte düzenlenir.
Temsilcilik
MADDE 24.
— Dernekler, gerekli gördükleri yerlerde dernek
faaliyetlerini yürütmek amacıyla temsilcilik açabilirler. Temsilcilikler, şube
veya dernek genel kurulları nda temsil edilmezler. Şubeler temsilcilik açamazlar.
Temsilciliğin adresi, yönetim kurulu kararıyla temsilci olarak görevlendirilen kişi veya kişiler tarafından o yerin mülkî idare
amirliğine yazılı olarak bildirilir.
Plâtform
oluşturma
MADDE 25.
— Dernekler, amaçları ile
ilgisi bulunan ve kanunlarla yasaklanmayan alanlarda, kendi aralarında veya
vakıf, sendika ve benzeri sivil toplum kuruluşları yla ortak bir amacı
gerçekleştirmek üzere ve yetkili organlarının kararı ile plâtformlar
oluşturabilirler.
Plâtformlar, kanunların
dernekler için yasakladığı amaç ve faaliyet konuları doğrultusunda kurulamazlar
ve faaliyet gösteremezler. Bu yasağa aykırı hareket edenler hakkında, bu Kanun
ve ilgili kanunların cezaî hükümleri uygulanır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
İzne Tâbi
Faaliyetler
Derneklerin izinle
kurabileceği tesisler
MADDE 26.
— Derneklerin, tüzüklerinde
gösterilen amaçları gerçekleştirmek üzere, eğitim ve öğretim faaliyetleri için
yurt, pansiyon; üyeleri için lokal açmaları ve lokallerinde alkollü içki
kullanılması ile bu tesislerin işletilmesi mülkî idare amirinden izin almalarına
bağlıdır. Bu tesislerin açılması, işletilmesi ve kapatılmasına
ilişkin esas ve usuller yönetmelikte düzenlenir.
Kamu yararına çalışan
dernekler
MADDE 27.
— Kamu yararına çalışan
dernekler, ilgili bakanlıkların ve Maliye Bakanlığının görüşü üzerine, İçişleri
Bakanlığının teklifi ve Bakanlar Kurulu kararıyla tespit edilir. Bir derneğin
kamu yararına çalışan derneklerden sayılabilmesi için, en az bir yıldan beri
faaliyette bulunması ve derneğin amacı ve bu amacı gerçekleş tirmek üzere
giriştiği faaliyetlerin topluma yararlı sonuçlar verecek nitelikte ve ölçüde olması şarttır.
Kamu yararına çalışan
dernek statüsünün kazanılması, kaybedilmesi ve gerekli belgeler ile diğer esas
ve usuller yönetmelikte düzenlenir.
Kamu yararına çalışan
dernekler en az iki yılda bir denetlenir. Yapılan denetimler sonucunda
düzenlenen raporlar üzerine, kamu yararına çalışan derneklerin organları
nda
görev alan üyeler veya ilgili personel, ağır hapis veya ağır para cezası
verilmesini gerektiren suçların işlendiğinin tespit edilmesi halinde, geçici bir
tedbir olarak İ çişleri Bakanınca görevden uzaklaştırılabilir.
Görevden uzaklaştırılanların yerlerine, kesin hükme kadar, öncelikle dernek
üyelerinden olmak üzere görevlendirme yapıl ır.
Kamu yararına
çalıştıklarına karar verilen dernekler, denetimler sonunda bu niteliklerini
kaybettikleri tespit edilirse, birinci fıkrada öngörülen usulle haklarında
alınan kamu yararına çalışan derneklerden sayılma kararı kaldırılır.
Türkiye Kızılay Derneği ve
Türk Hava Kurumunun tüzüklerini onaylamaya Bakanlar Kurulu
yetkilidir.
Kamu yararına çalışan
derneklerin mallarına karşı suç işleyenler Devlet malına karşı suç işlemiş gibi
cezalandırılır.
Dernek
adları
MADDE 28.
— Dernek adlarında; Türk,
Türkiye, Milli, Cumhuriyet, Atatürk, Mustafa Kemal kelimeleri ile bunların baş
ve sonlarına getirilen eklerle oluşturulan kelimeler İçişleri Bakanlığının izni
ile kullanılabilir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Yasaklar
Bazı ad ve işaretleri
kullanma yasağı
MADDE 29.
— Derneklerin, mevcut veya
mahkeme kararıyla kapatılmış veya feshedilmiş bir siyasî partinin, bir
sendikanın veya üst kuruluşun, bir derneğin veya üst kuruluşun adını, amblemini,
rumuzunu, rozetini ve benzeri işaretleri ya da başka bir ülkeye ve daha önce
kurulmuş Türk devletlerine ait bayrak, amblem ve flamaları kullanmaları
yasaktır.
Kurulması yasak
olan dernekler ve yasak
faaliyetler
MADDE 30. —
Dernekler;
a) Tüzüklerinde gösterilen
amaç ve bu amacı gerçekleştirmek üzere sürdürüleceği belirtilen çalışma konuları
dışında faaliyette bulunamazlar.
b) Anayasa ve kanunlarla
açıkça yasaklanan amaçları veya konusu suç teşkil eden fiilleri gerçekleştirmek
amacıyla kurulamaz.
c) Askerliğe, millî
savunma ve genel kolluk hizmetlerine hazırlayıcı öğretim ve eğitim
faaliyetlerinde bulunamaz, bu amaçları gerçekleştirmek üzere kamp veya eğitim
yerleri açamazlar. Üyeleri için özel kıyafet veya üniforma
kullanamazlar.
Kayıt ve yazışma
dili
MADDE 31.
— Dernekler, defterlerinde ve
kayıtlarında ve Türkiye Cumhuriyetinin resmi kurumlarıyla yazışmalarında Türkçe
kullanırlar.
ALTINCI BÖLÜM
Ceza Hükümleri
Ceza
hükümleri
MADDE 32.
— Bu Kanuna aykırı
davranışlara uygulanacak cezalar aşağıda belirtilmiştir:
a) Dernek kurma hakkına
sahip olmadıkları halde dernek kuranlar veya derneklere üye olmaları kanunlarla
yasaklandığı halde dernek üyesi olanlar ile derneklere üye olması kanunlarla
yasaklanmış kişileri bilerek dernek üyeliğine kabul eden veya kaydını silmeyen
veya dernek üyesi iken derneklere üye olma hakkını kaybeden kişileri dernek
üyeliğinden silmeyen dernek yöneticileri beşyüzmilyon lira idarî para cezası ile
cezalandırılır.
b) Genel Kurul
toplantılarını kanun ve tüzük hükümlerine aykırı olarak veya dernek merkezinin
bulunduğu veya tüzüğünde belirtilen yer dışında yapan dernek yöneticileri
beşyüzmilyon liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılır. Mahkemece, kanun
ve tüzük hükümlerine aykırı olarak yapılan genel kurul toplantılarının iptaline
de karar verilebilir.
c) Yurt dışı yardımı
bankalar aracılığıyla almayan dernek yöneticilerine, bu şekilde alınan paranın
yüzde beşi oranında idarî para cezası verilir.
d) Derneğe ait tutulması gereken defter veya kayıtları
tutmayan dernek yöneticileri beşyüzmilyon lira idarî para cezası ile
cezalandırılır.
e) Genel kurul ve diğer
dernek organlarında yapılan seçimler ve oylamalar ile oyların sayım ve dökümüne
hile karıştıranlar ve defter veya kayıtları tahrif veya yok edenler veya
gizleyenler, fiilleri daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde altı aydan
iki yıla kadar hapis ve beşyüzmilyon liraya kadar ağır para cezası ile
cezalandı rılır.
f) Her ne suretle olursa
olsun kendisine tevdi olunan
derneğe ait para veya para hükmündeki evrak, senet veya sair malları kendisinin
veya başkasının menfaatine olarak sarf veya istihlâk veya rehneden veya satan,
gizleyen, imha, inkâr, tahrif veya tağyir eden yönetim kurulu başkanı
ve üyeleri veya denetçiler ile derneğin diğ er personeli
fiilleri daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde, altı aydan iki yıla kadar
hapis ve beşyüzmilyon liraya kadar ağır para cezası ile
cezalandırılır.
g) Yetkili mercilerin izni
olmaksızın yabancı derneklerin Türkiye'de temsilciliklerini veya şubelerini
açanlar, faaliyetlerini yürütenler, bu derneklerle işbirliğinde bulunanlar veya
bu dernekleri üye kabul edenler beşyüzmilyon liraya kadar para cezası ile
cezalandırılır ve izinsiz açılan şube veya temsilciliğin
de kapatılmasına karar verilir.
h) 16 ncı maddede
belirtilen bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeyen basımevi yöneticileri
beşyüzmilyon lira idarî para cezası ile cezalandırılır.
ı) 17 nci maddede yer alan
zorunluluğa uymayanlar yüzmilyon lira idarî para cezası ile
cezalandırılır.
j) 19 uncu maddede
belirtilen beyannameyi bilerek gerçeğe aykırı olarak verenler üçmilyar liraya
kadar ağır para cezası ile cezalandırılır.
k) 9 ve 19 uncu maddelerin
üçüncü fıkralarındaki zorunluluğa uymayanlar beşyüzmilyon lira idarî para cezası
ile cezalandırılır.
l) 21, 22, 23 ve 24 üncü
maddelerde belirtilen bildirim yükümlülüğünü, 19 uncu maddede belirtilen
beyanname verme yükümlülüğünü yerine getirmeyen dernek yöneticileri beşyüzmilyon
lira idarî para cezası ile cezalandırılır.
m) 26 ncı maddede
belirtilen tesisleri izinsiz açan dernek yöneticileri, beşyüzmilyon liraya kadar
ağır para cezası ile cezalandırılır ve tesisin kapatılmasına da karar
verilebilir.
n) 29 uncu maddede
belirtilen yasaklara, yazılı olarak uyarılmalarına rağmen, aykırı hareket eden
dernek yöneticileri, fiilleri daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde
beşyüzmilyon liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılır ve derneğin
feshine de karar verilir.
o) 30 uncu maddenin (a)
bendinde belirtilen yasağa aykırı
hareket eden dernek yöneticileri beşyüzmilyon liradan birmilyar liraya kadar
ağır para cezası ile cezalandırı lır, tekerrürü halinde ağır para cezası yarı
nispetinde artırılarak hükmolunur. Aynı maddenin (c) bendine aykırı
faaliyette bulunan dernek yöneticileri, fiilleri daha
ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde, bir yıldan az olmamak üzere hapis
cezası ile cezalandırılır ve tesisin kapatılmasına da karar verilir.
p) 30 uncu maddenin (b)
bendinde belirtilen kurulması yasak dernekleri kuranlar ile bu bende aykırı
harekette bulunan dernek yöneticileri fiilleri daha ağır bir cezayı
gerektirmediği takdirde bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beşyüzmilyon liraya
kadar ağır para cezası ile cezalandırılır ve derneğin feshine de karar
verilir.
r) 31 inci maddede
öngörülen zorunluluğa uymayanlar birmilyar lira idarî para cezası ile
cezalandırılır.
Cezaların
uygulanması
MADDE 33.
— Bu Kanunda belirtilen
cezalar çocuk dernekleri hakkında, yazılı olarak uyarılmasına rağmen tekrar
edilmesi halinde uygulanır.
Bu Kanunun 32 nci
maddesinde geçen "dernek yöneticileri" ibareleri dernek yönetim kurulu başkanını
ifade eder.
Bu Kanunda yazılı olan
idarî para cezaları mülkî idare amiri tarafından verilir. Verilen idarî para
cezalarına dair kararlar ilgililere 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümlerine göre
tebliğ edilir.
Bu cezalara karşı tebliğ
tarihinden itibaren otuz gün içinde yetkili idare mahkemesine itiraz edilebilir.
İtiraz, idarece verilen cezanın yerine getirilmesini durdurmaz. İ tiraz üzerine
verilen karar kesindir. İtiraz, zaruret görülmeyen hâllerde evrak üzerinde
inceleme yapılarak en kısa sürede sonuçlandırılır.
Bu Kanuna göre verilen
idarî para cezaları 6183 sayılı Âmme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun
hükümlerine göre tahsil olunur.
YEDİNCİ BÖLÜM
Diğer Hükümler
Cemiyetler ve Dernekler
kanunlarına yapılan atıflar
MADDE 34.
— Diğer kanunlarda, 3512
sayılı Cemiyetler Kanunu, 1630 sayılı Dernekler Kanunu veya 2908 sayılı
Dernekler Kanunu ile bunların ek ve değişikliklerine veya belli maddelerine
yapılan atıflar, bu Kanuna veya bu Kanunun aynı konuları düzenleyen madde veya
maddelerine yapılmış sayılır. Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde aynı konuları
düzenleyen 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun ilgili hükümlerine atıf yapılmış
sayılır.
Kanunun meslekî
kuruluşlara uygulanacak hükümleri
MADDE 35.
— Bu Kanunun 19, 20, 23, 26,
28, 29, 30 ve 31 inci maddeleri özel kanunlarında hüküm bulunmamak kaydıyla kamu
kurumu niteliğindeki meslek kuruluş ları ile işçi ve işveren sendikaları ve üst
kuruluşları için de ceza hükümleriyle birlikte uygulanır.
Uygulanacak
hükümler
MADDE 36.
— Bu Kanun hükümleri; yabancı
dernekler ile merkezleri yurt dışında bulunan dernek ve vakıf dışındaki kâr
amacı gütmeyen kuruluşların Türkiye'deki ş ube veya temsilcilikleri hakkında da
ceza hükümleri ile birlikte uygulanır. Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde 4721
sayılı Türk Medeni Kanununun hükümleri uygulanır.
Yönetmelik
MADDE 37.
— Bu Kanunun ilgili
maddelerinde düzenlenmesi öngörülen yönetmelikler İçişleri Bakanlığınca, kulüp
adını alan derneklerle ilgili yönetmelik ise Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün
bağlı olduğu Bakanlıkça en geç altı ay içinde Resmi Gazetede yayımlanarak
yürürlüğe konulur. Bu yönetmelikler çıkarılıncaya kadar mevcut yönetmeliklerin
bu Kanuna aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam
olunur.
Değiştirilen ve
yürürlükten kaldırılan hükümler
MADDE 38.
— A) 22.11.2001 tarihli ve
4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 62 nci maddesi ve 74 üncü maddesinin ikinci
fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Madde 62. — Dernekler, 60
ıncı maddenin son fıkrası gereğince yapılan yazılı bildirimi izleyen altı ay
içinde ilk genel kurul toplantılarını yapmak ve zorunlu organlarını oluşturmakla
yükümlüdürler.
Olağan genel kurul
toplantılarının en geç üç yılda bir yapılması zorunludur.
B) 4721 sayılı Kanunun 58
inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan "yerleşim yeri, kurucuları,", 64 üncü
maddesinin ikinci fıkrasında yer alan "tüzükte başkaca bir düzenleme yoksa,", 77
nci maddesinin birinci fıkrasında yer alan "yerel bir gazete ile ilan edilir ve
aynı zamanda ve bir yazıyla", 92 nci maddesinde yer alan "uluslararası alanda
işbirliği yapılmasında yarar görülen hallerde ve karşılıklı olmak koşuluyla" ve
93 üncü maddesinde yer alan "karşılıklı olmak koşuluyla"
ibareleri madde metinlerinden çıkarılmıştır.
C) 4721 sayılı Kanunun 61
inci maddesi ile 79 uncu maddesinin üçüncü fıkrası yürürlükten
kaldırılmıştır.
D) 14.2.1985 tarihli ve
3152 sayılı İçişleri Bakanlığı Teşkilât ve Görevleri Hakkında Kanunun 13/A
maddesinin (h) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve maddeye aşağıdaki
fıkralar eklenmiştir.
h) 2860 sayılı Yardım
Toplama Kanununa göre düzenlenecek yardım toplama faaliyetleriyle ilgili
işlemleri yürütmek.
Derneklerin kaydedileceği
dernekler kütüğünün şekli, düzenleme ve kayıt esasları yönetmelikle
düzenlenir.
Büyükşehir belediyesi
sınırları içinde kalan ilçe kaymakamlıklarında ayrıca ilçe dernekler büro
şeflikleri oluşturulmaz.
E) 8.6.1984 tarihli ve 227
sayılı Vakıflar Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde
Kararnamenin ek 3 üncü maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
Vakıfların dış ülkelerdeki
gerçek veya tüzel kişilerden veya diğer kuruluşlardan yardım alması, derneklere
uygulanan hükümlere tâbidir.
F) 23.6.1983 tarihli ve 2860 sayılı Yardım Toplama
Kanununun 5 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan "gezi ve eğlenceler
düzenlemek", 24 üncü maddesinin birinci fıkrasındaki "belirli yerlere kutu
koymak" ibarelerinden sonra gelmek üzere "veya bilgileri otomatik ya da elektronik olarak işleme tâbi tutmuş sistemler kullanmak" ibaresi
eklenmiştir.
G) 2860 sayılı Kanunun 7
nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Madde 7. — Yardım toplama
faaliyeti bir ilin birden fazla ilçesini kapsıyorsa o ilin valisinden, bir
ilçenin sınırları içinde ise o ilçenin kaymakamından izin alınır. Yardım toplama
faaliyeti birden fazla ili kapsıyorsa yardım toplama faaliyetine girişecek
gerçek veya tüzel kişilerin yerleşim yerinin bulunduğu ilin valisinden izin
alınır ve izni veren valilik tarafından ilgili valiliklere ve
İçişleri Bakanlığına bilgi verilir. Yardım toplama faaliyetleriyle ilgili
işlemler dernekler birimlerince yürütülür.
H) 6.10.1983 tarihli ve
2908 sayılı Dernekler Kanunu yürürlükten kaldırılmıştır.
Yürürlük
MADDE 39.
— Bu Kanun yayımı tarihinde
yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 40.
— Bu Kanun hükümlerini
Bakanlar Kurulu yürütür.
Mevzuattaki Gelişmeler
