1. Giriş

Bakanlığımıza intikal eden olaylardan, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun geçici 25 ve mükerrer 298 inci maddelerine göre yapılacak enflasyon düzeltmesine ilişkin olarak aşağıdaki açıklamaların yapılması gerekli görülmüştür.

2. Bilanço Düzeltmesi ile İlgili İşlemler

2.1. Toplulaştırılmış Yöntemlerin Tercih Edilmesi

31/12/2003 tarihli bilançolarda gözüken stoklara ait tutarların düzeltilmesine ilişkin olarak 28/2/2004 tarih ve 25387 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 328 sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile iki tür toplulaştırılmış yöntem öngörülmüştü: Basit ortalama yöntemi ile stok devir hızı yöntemi.

1/1/2004 tarihinden sonraki geçici vergi dönemleri sonu itibariyle düzenlenecek olan bilançoların düzeltilmesine ilişkin olarak 13/8/2004 tarih ve 25552 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 338 sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile de stok devir hızı yöntemi yerine hareketli ağırlıklı ortalama yöntemi getirilmiştir.

Enflasyon düzeltmesi yapmak zorunda olan mükellefler, 31/12/2003 tarihli bilançolarını düzeltirken toplulaştırılmış yöntemleri kullanmış olsun ya da olmasınlar, 1/1/2004 tarihinden sonraki geçici vergi dönemleri sonu itibariyle düzenlenecek olan bilançolarında yer alan stoklarını, toplulaştırmış yöntemlere göre düzeltmek istedikleri takdirde, 338 sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde yer alan toplulaştırılmış yöntemlerden arzu ettiklerini seçebilecekler, ancak seçtikleri yöntemden, bu seçimi yaptıkları hesap dönemi dahil üçüncü hesap döneminin sonuna kadar dönemeyeceklerdir.

2.2. Bedelsiz Alınan Hisse Senetleri

Bilindiği üzere anonim şirketlerde sermaye artışlarının kaynağı, işletme dışındaki diğer şahıslar veya ortaklar tarafından sağlanan dışsal kaynaklar olabileceği gibi içsel yani işletmeye ait sermaye yedekleri, kar yedekleri ve geçmiş yıllar karları da olabilmektedir.

328 sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin (VI.2.3) bölümünde, 1/1/2004 tarihinden önce ayrılmış olan ve sermayeye ilave edilen yeniden değerleme değer artış fonu gibi fonların sermayeye ilavesi nedeniyle oluşan sermaye artışlarının artış olarak dikkate alınmayacağı ve bunların enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacağı belirtilmiştir.

Buna göre,

· İşletmenin aktifine kayıtlı maddi duran varlık kalemlerinin Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre yeniden değerlenmesinden oluşmuş değer artışlarından,

· İşletmenin iştirakleri ile bağlı ortakları bünyesinde Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre yapılan yeniden değerleme dolayısıyla oluşmuş değer artışlarından,

· Gelir Vergisi Kanununun 38 inci maddesine istinaden gayrimenkul, iştirak hisseleri ve amortismana tabi diğer iktisadi kıymetlerin satış kazancının maliyet bedelinin arttırılan kısmına tekabül eden kısımlarından

kaynaklanan sermaye artışlarına ilişkin olarak ortaklara verilen ve itibari değerle değerlenen bedelsiz hisse senetleri, enflasyon düzeltmesi yapmak zorunda olan ortaklar tarafından, 5/8/2004 tarih ve 9 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Sirkülerinin (2.18) numaralı ayrımında belirtildiği şekilde düzeltmeye tabi tutulacaktır. İşletmeye ait sermaye yedekleri, kar yedekleri ve geçmiş yıllar karlarından kaynaklanmakla birlikte yukarıda sayılanlar dışındaki kaynaklardan dolayı oluşan sermaye artışlarına ilişkin olarak verilen hisse senetleri, diğer parasal olmayan kıymetler gibi (düzeltmeye esas tutar ile düzeltme katsayısının çarpılması suretiyle) düzeltileceklerdir.

2.3. 1/1/2004 Tarihinden Sonra İşe Başlayanlarda İhtiyarilik Uygulaması

2/8/2004 tarih ve 8 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Sirkülerinde, 5228 sayılı Kanunun 59 uncu maddesiyle 5024 sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesinde yapılan değişiklik ile 31/12/2003 tarihi (Kendilerine özel hesap dönemi tayin edilenlerde 2004 yılında biten hesap döneminin sonu) itibariyle aktif toplamı 7,5 trilyon Türk Lirasını veya hesap dönemine ait ciroları toplamı 15 trilyon Türk Lirasını aşmayan mükelleflerin, dilemeleri halinde 2004 yılına ilişkin geçici vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesi yapmayabilecekleri belirtilmişti.

1/1/2004 tarihinden sonra işe başlayan ve bilanço esasına göre defter tutan gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin, 2004 yılının ikinci geçici vergi döneminden itibaren düzenleyecekleri bilançolarına ilişkin olarak düzeltme yapma konusundaki ihtiyarilikten yararlanabilmeleri, işe başlama tarihi itibariyle düzenlemiş oldukları dönem başı bilançolarına ait aktif toplamının 7,5 trilyon Türk Lirasını aşmamasına bağlıdır. Dönem başı bilançosuna ait aktif toplamının 7,5 trilyon Türk Lirasını aşması halinde, ihtiyarilikten yararlanılamayacak ve 30/6/2004 tarihli ikinci geçici vergi dönemine ait bilanço, 338 sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde yer alan esaslar doğrultusunda düzeltmeye tabi tutulacaktır. Kendilerine özel hesap dönemi tayin edilen mükellefler, 2/8/2004 tarih ve 8 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Sirkülerinin (6) numaralı bölümünde yer alan açıklamaları dikkate alacaklardır.

3. Bilançolarını Enflasyon Düzeltmesine Tabi Tutan Mükelleflerin Beyanname Üzerinde Yapacakları İşlemler

3.1. 2003 ve Önceki Yıllara Ait İndirilemeyen Geçmiş Yıl Mali Zararları

Vergi Usul Kanununun geçici 25 inci maddesinin (f) bendine göre; bilanço esasına göre defter tutan gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri, 1/1/2004 tarihinden sonra verilecek yıllık gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyannameleri ile geçici vergi beyannamelerinde beyan edecekleri vergi matrahlarını tespit ederken, (düzeltme öncesi bilançolara dayanan) 2003 ve önceki yıllara ait indirilemeyen geçmiş yıl mali zararlarını mukayyet değerleri ile dikkate alacaklardır.

3.2. 2004 ve Sonraki Yıllara Ait Geçmiş Yıl Mali Zararları

Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (5) numaralı bendine göre; bilanço esasına göre defter tutan gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri, 1/1/2005 tarihinden sonra verilecek yıllık gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyannameleri ile geçici vergi beyannamelerinde beyan edecekleri vergi matrahlarını tespit ederken, (düzeltilmiş 31/12/2003 tarihli bilançoya dayanan) 2004 ve sonraki yıllara ait geçmiş yıl mali zararlarını enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş tutarları ile dikkate alacaklardır.

3.3. Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler ve İstisnalar

Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (5) numaralı bendine göre; bilanço esasına göre defter tutan gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri, 1/1/2004 tarihinden sonra verilecek yıllık gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyannameleri ile geçici vergi beyannamelerinde beyan edecekleri vergi matrahlarını tespit ederken, 1/1/2004 tarihinden itibaren gerçekleşen kanunen kabul edilmeyen giderler ile vergiden istisna edilmiş olan tutarları enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş tutarları ile dikkate alacaklardır. Yatırım indirimi tutarları ise Gelir Vergisi Kanununun 19 ve geçici 61 inci maddelerinde yer alan hükümlere göre tespit edilecek tutarlar üzerinden beyannameye ithal edilecektir.

Vergi Usul Kanununun geçici 25 inci maddesinin (c) bendine 5228 sayılı Kanunun 11 inci maddesiyle eklenen (3) numaralı alt bent ile (31/12/2003 tarihli bilançoya ait düzeltme ile sınırlı olmak üzere) amortisman süresi bitmemiş olan kıymetlere ilişkin maliyet veya alış bedelinden düşülen reel olmayan finansman maliyetinden amortisman ayrılmamış tutarın, 2004 ve sonraki dönemlerde 5 yılda ve eşit taksitler halinde dönem kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınacağı belirtilmiştir. Enflasyon düzeltmesi uygulamasında, söz konusu reel olmayan finansman maliyetleri bilançoda gözükmeyeceği için, bunların da mukayyet değerleri ile beyanname üzerinde indirim konusu yapılması gerekmektedir.

Duyurulur.