Gelir Vergisi Kanununun tevkifatı düzenleyen 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının 7, 8, 9 ve 14 numaralı bentlerinde her nevi tahvil ve hazine bonosu faizleri, mevduat faizleri, kar ve zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kar payları ve repo gelirleri üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapılacağı hükme bağlanmıştır. Bu maddeye göre yapılacak tevkifat esas itibariyle gelir vergisi mükellefleri tarafından elde edilen gelirleri kapsamakla birlikte, bu bentlerin aşağıda yer verilen parantez içi hükümleri uyarınca gelir vergisi mükellefi olmayan bazı kurum ve kuruluşların elde ettiği gelirler üzerinden de tevkifat yapılması gerekmektedir.(1)

“Kanunla kurulan dernek ve vakıflar ile dernek ve vakıf olmamakla birlikte; odalar, borsalar, meslek örgütleri ve bunların üst kuruluşları, siyasi partiler, emekli ve yardım sandıkları gibi vergi uygulamalarında dernek ve vakıf olarak kabul edilenler hariç, dernek ve vakıflar ile tam mükellef kurumlara ödenenler dahil”

Gerçek kişiler dışında kalan kurum ve kuruluşlara yapılacak ödemelerden gerçekleştirilecek tevkifata ilişkin Bakanlığımız uygulamalarına yönelik açıklamalar bu sirkülerin konusunu oluşturmaktadır.

2. Kurumlar Vergisi Mükellefleri

Kazançları kurumlar vergisine tabi olan sermaye şirketleri, kooperatifler, iktisadi kamu müesseseleri, dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler ve iş ortaklıklarına yapılacak ödemeler üzerinden aşağıda belirtilen durumlar dışında tevkifat yapılacaktır.

2.1. Dar Mükellef Kurumlar

Kanuni ve iş merkezlerinden her ikisinin de Türkiye’de bulunmaması nedeniyle dar mükellef statüsünde vergiye tabi olan kurumlara yapılacak ödemeler üzerinden Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesi kapsamında tevkifat yapılmayacaktır.

Bu kurumlara yapılacak ödemeler Kurumlar Vergisi Kanununun 24 üncü maddesi uyarınca tevkifata tabi tutulmaktadır.

2.2. Kurumlar Vergisinden Muaf Olan Kurumlar

Kurumlar Vergisi Kanununun 7 nci maddesi ile diğer kanunlarda yer alan özel hükümler gereğince kurumlar vergisinden muaf olan kurumlara yapılacak ödemeler üzerinden tevkifat yapılmayacaktır.

Bu çerçevede, Kurumlar Vergisi Kanununun 7 nci maddesinin 16 numaralı bendinde yer alan koşulları taşımaları nedeniyle kurumlar vergisinden muaf tutulan kooperatiflere yapılan ödemelerden de tevkifat yapılması söz konusu olmayacaktır.

3. Dernek ve Vakıflar

Dernek ve vakıflara yapılacak ödemeler üzerinden, aşağıda belirtilen durumlar dışında, gelir vergisi tevkifatı yapılacaktır.

Dernek ve vakıflara ait olan iktisadi işletmeler ile ilgili olarak ise sirkülerin kurumlar vergisi mükellefleri bölümünde yapılan açıklamalar geçerli olacaktır.(2)

Bir vakfa vergi muafiyeti tanınmış olması veya bir derneğin kamuya yararlı dernek statüsü almış olmasının tevkifat uygulamasına bir etkisi yoktur. Diğer bir ifadeyle, vergi muafiyeti tanınmış vakıflar ve kamuya yararlı derneklere yapılacak ödemeler üzerinden de tevkifat yapılacaktır.

3.1. Kanunla Kurulan Dernek ve Vakıflar

Kanunla kurulan dernek veya vakfa yapılan ödemelerden tevkifat yapılmayacaktır. Bu uygulama açısından kanunla kurulan dernek veya vakıftan anlaşılması gereken kendi özel kuruluş kanunu bulunan dernek ve vakıflardır.

Bakanlığımızca, belirtilen nitelikleri nedeniyle kendilerine yapılan ödemelerden tevkifat yapılmaması gerektiği yönünde görüş verilen kuruluşlar aşağıda belirtilmiştir.

Ø 3388 Sayılı Kanunla Kurulan Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı

Ø 3294 Sayılı Kanunla Kurulan Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları

Ø 2847 Sayılı Kanunla Kurulan Dernekler

- Türkiye Emekli Subaylar Derneği

- Türkiye Emekli Astsubaylar Derneği

- Türkiye Harp Malülü Gazileri Şehit Dul ve Yetimleri Derneği

- Muharip Gaziler Derneği

3.2. Özel Kanunlarında Gelir Vergisine İlişkin İstisna veya Muafiyet Hükmü Bulunan Dernek ve Vakıflar

Özel kanunlarında gelir vergisine ilişkin istisna veya muafiyet hükmü bulunan dernek ve vakıflara yapılan ödemelerden tevkifat yapılmayacaktır.

Bakanlığımızca, özel kanunlarında gelir vergisine ilişkin istisna veya muafiyet hükmü bulunması sebebiyle kendilerine yapılan ödemelerden tevkifat yapılmaması gerektiği yönünde görüş verilen kuruluşlar aşağıda belirtilmiştir.

Ø 1606 Sayılı Bazı Dernek ve Kurumların Bazı Vergilerden, Bütün Harç ve Resimlerden Muaf Tutulmasına İlişkin Kanun

- Türkiye Kızılay Derneği

- Türk Hava Kurumu

- Türkiye Yardım Sevenler Derneği

- Resmi Darülaceze Kurumları

- Darüşşafaka Cemiyeti

- Yeşilay Derneği

4. Dernek ve Vakıf Olmamakla Birlikte Vergi Uygulamalarında Dernek ve Vakıf Olarak Kabul Edilen Kuruluşlar

Dernek ve vakıf olmamakla birlikte vergi uygulamalarında dernek ve vakıf olarak kabul edilen kuruluşlara yapılacak ödemelerden tevkifat yapılmayacaktır.(3)

Bu kuruluşlara ait iktisadi işletmeler ile ilgili olarak ise sirkülerin kurumlar vergisi mükellefleri bölümünde yapılan açıklamalar geçerli olacaktır.

Bakanlığımızca, belirtilen nitelikleri nedeniyle kendilerine yapılan ödemelerden tevkifat yapılmaması gerektiği yönünde görüş verilen kuruluşlar aşağıda belirtilmiştir.

Ø Kanunla Kurulan ve Kamu Kurumu Niteliği Taşıyan Odalar, Borsalar ve Bunların Üst Birlikleri ile Kanunla Kurulmuş Meslek Örgütleri ve Bunların Üst Kuruluşları

• 5590 Sayılı Kanunla Kurulan ve Kamu Kurumu Niteliği Taşıyan Odalar, Borsalar ve Bunların Üst Birlikleri

- Ticaret ve Sanayi Odaları

- Ticaret Odaları

- Sanayi Odaları

- Deniz Ticaret Odaları

- Ticaret Borsaları

- Ürün İhtisas Borsaları

- Türkiye Ticaret, Sanayi, Deniz Ticaret Odaları ve Ticaret Borsaları Birliği

• 6964 Sayılı Kanunla Kurulan Ziraat Odaları ve Ziraat Odaları Birliği

• 1136 Sayılı Kanunla Kurulan Barolar ve Türkiye Barolar Birliği

• 6235 Sayılı Kanunla Kurulan Mühendis ve Mimar Odaları ile Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği

• 6023 Sayılı Kanunla Kurulan Tabip Odaları ile Türk Tabipleri Birliği

• 507 Sayılı Kanunla Kurulan Esnaf ve Sanat Odaları ile Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği, Esnaf ve Sanatkarlar Federasyonu ve Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu

• 3224 Sayılı Kanunla Kurulan Diş Hekimleri Odaları ile Türk Diş Hekimleri Birliği

• 6643 Sayılı Kanunla Kurulan Eczacı Odaları ile Türk Eczacılar Birliği

• 1512 Sayılı Kanunla Kurulan Noter Odaları ve Türkiye Noterler Birliği

• 3568 Sayılı Kanunla Kurulan Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği

Ø Sendikalar

Ø Siyasi Partiler

Ø 506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun Geçici 20 nci Maddesi Çerçevesinde Faaliyet Gösteren Emekli ve Yardım Sandıkları

5. Yukarıda Belirtilenler Dışında Kalan Kurum ve Kuruluşlar

5.1. Kamu Kurum ve Kuruluşları

Kamu kurum ve kuruluşlarına yapılan ödemeler üzerinden tevkifat yapılmayacaktır.

Kamu kurum ve kuruluşlarına ait iktisadi işletmeler açısından ise sirkülerin kurumlar vergisi mükellefleri bölümünde yapılan açıklamalar geçerlidir.(4)

5.2. Üniversiteler

2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanununun 56 ncı maddesinin (b) bendi, Ek-7 nci maddesi ve Kurumlar Vergisi Kanununun 7 nci maddesinin 3 numaralı bendi uyarınca Devlet üniversiteleri ile vakıf üniversitelerine yapılacak ödemelerden tevkifat yapılmayacaktır.

Devlet üniversiteleri ile vakıf üniversitelerine ait iktisadi işletmeler ile ilgili olarak ise sirkülerin kurumlar vergisi mükellefleri bölümünde yapılan açıklamalar geçerlidir.

5.3. Organize Sanayi Bölgeleri Tüzel Kişilikleri

4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanununun 5 inci maddesinde, organize sanayi bölgelerinin bir özel hukuk tüzel kişiliği olduğu, 21 inci maddesinde de organize sanayi bölgeleri tüzel kişiliğinin, bu Kanunun uygulanması ile ilgili işlemlerde her türlü vergi, resim ve harçtan muaf olduğu hükme bağlanmıştır.

Bu doğrultuda, organize sanayi bölgeleri tüzel kişiliklerine yapılan ödemelerden tevkifat yapılmayacaktır.

Organize sanayi bölgeleri tüzel kişiliklerine ait iktisadi işletmeler ile ilgili olarak ise sirkülerin kurumlar vergisi mükellefleri bölümünde yapılan açıklamalar geçerlidir.

5.4. 1580 ve 3030 Sayılı Kanunlar Çerçevesinde Kurulan Yerel Yönetim Birlikleri

1580 ve 3030 sayılı Kanunlar çerçevesinde kurulan kamu kurumu niteliğindeki yerel yönetim birliklerine yapılan ödemelerden tevkifat yapılmayacaktır. (1580 sayılı Kanununun 133 üncü ve 138 inci maddeleri ile 3030 sayılı Kanunun 25 inci maddesi )

Bu birliklere ait iktisadi işletmeler ile ilgili olarak ise sirkülerin kurumlar vergisi mükellefleri bölümünde yapılan açıklamalar geçerli olacaktır.

5.5. Tüzel Kişiliği Bulunmayan İş Hanı, Apartman ve Site Yönetimi Gibi Hizmet Organizasyonları

Tüzel kişiliği bulunmayan iş hanı, bina yönetimi, site yönetimi gibi hizmet organizasyonlarınca bina malik ve kiracılarından müşterek ihtiyaçları karşılamak amacıyla aidat, gider karşılığı vb. adlar altında para toplanmakta ve toplanan bu paraların bankalarda değerlendirilmesi yoluna gidilmektedir. İş hanı, apartman, site yönetimi adına hesap açtırılması halinde anılan organizasyonlara yapılan ödemelerden tevkifat yapılmayacaktır. Buna karşılık bu organizasyonlara ait paraların yönetici veya üçüncü şahıslar adına açılan hesaplarda değerlendirilmesi halinde ise bu hesaplara yapılan ödemelerden tevkifat yapılacaktır.

Duyurulur.

(1) Sirkülerde geçen “ödeme” ifadesi, aksi belirtilmediği sürece Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının 7, 8, 9 ve 14 numaralı bentlerinde belirtilen ödemeleri, “tevkifat” ifadesi ise bu ödemeler üzerinden yapılacak tevkifatları ifade etmektedir.
(2) Dernek ve vakıflara ait olup sermaye şirketi veya kooperatif şeklinde örgütlenmemiş ticari, sınai ve zirai işletmeler
(3) Konu ile ilgili genel açıklama 22.08.1998 tarih ve 23441 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 59 Seri No.lu kurumlar Vergisi Genel Tebliğinde yer almaktadır.
(4) Kamu kurum ve kuruluşlarına ait olup sermaye şirketi veya kooperatif şeklinde örgütlenmemiş ticari, sınai ve zirai işletmeler