Kurumlardan 2003 yılında elde edilen kar paylarının vergilendirilmesi ve beyanı bu Sirkülerin konusunu oluşturmaktadır.

2. Kar Paylarının Vergilendirilmesi ve Beyanı

2.1. Kar Paylarında Vergi Tevkifatı

Gelir Vergisi Kanununun 94/6-b alt bendinde 4842 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle kar payları üzerinden yapılan vergi tevkifatı, kar payına kaynak teşkil eden kurum kazancının istisna olup olmadığına bakılmaksızın karın dağıtılması aşamasına bırakılmıştır.

Tevkifat oranı 03/05/2003 tarih ve 2003/5590(1) ve 10/12/2003 tarih ve 2003/6577 sayılı(2) Bakanlar Kurulu Kararları ile % 10 olarak belirlenmiştir.

Şirket türleri itibarıyla farklı tevkifat oranı uygulamasına 4842 sayılı Kanunla yapılan düzenleme ile son verildiğinden, söz konusu oran halka açık olan ve olmayan tüm şirketler için uygulanacaktır.

Ancak, karın sermayeye ilavesi kar dağıtımı sayılmadığından tevkifat yapılmayacaktır.

Gelir Vergisi Kanununda kar paylarının vergilendirilmesi ve kurum bünyesinde yapılacak vergi tevkifatına ilişkin olarak 4842 sayılı Kanunla yapılan düzenlemeler 24/04/2003 tarihinde yürürlüğe girmiş bulunmakla birlikte, Gelir Vergisi Kanununun Geçici 61 ve Geçici 62 inci maddelerinde geçiş dönemine ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir.

Bu düzenlemelere göre;

- 24/04/2003 tarihinden önce yapılan müracaatlara istinaden düzenlenen yatırım teşvik belgeleri kapsamında yatırım indirimi istisnasından yararlanan kazançlar ile aynı tarihten önce gerçekleşen yatırımlar üzerinden hesaplanan ve kazancın yetersiz olması nedeniyle sonraki dönemlere devreden yatırım indiriminden yararlanan kazançlar üzerinden dağıtılsın dağıtılmasın %19,8 oranında tevkifat yapılacaktır.

- Kurumların 31/12/1998 ve daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde ettikleri kazançlarını dağıtmaları halinde tevkifat yapılmayacaktır.

- Kurumların 01/01/1999-31/12/2002 tarihleri arasında sona eren hesap dönemlerinde elde edilen ve kurumlar vergisinden istisna edilmiş kazançlar ile Gelir Vergisi Kanununun Geçici 61 inci maddesi kapsamında tevkifata tabi tutulmuş olan yatırım indiriminden yararlanan kazançların dağıtımı halinde tevkifat yapılmayacaktır.

2.2. Kar Paylarının Beyanı ve Kesilen Vergilerin Mahsubu

2.2.1. Genel Uygulama

Gerçek kişilerce elde edilen ve 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerinde yazılı kar payları, beyana tabi başka gelirlerin bulunmaması, Türkiye’de tevkifata tabi tutulmuş olması ve 103 üncü maddede yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan 12 milyar lirayı aşmaması koşuluyla beyan edilmeyecektir. Gelir Vergisi Kanununun Geçici 55 inci maddesi uyarınca menkul kıymet yatırım fonlarından elde edilen kar payları tutarı ne olursa olsun beyan edilmeyecektir.(3)

Gelir Vergisi Kanununun 22 nci maddesinin 2 numaralı fıkrasında; tam mükellef kurumlardan elde edilen kar paylarının yarısı gelir vergisinden istisna edilmiş, kar payının beyanı halinde, karın dağıtımı aşamasında kurum bünyesinde yapılan tevkifatın tamamının yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edileceği hükme bağlanmıştır.

Buna göre, tam mükellef kurumlardan elde edilen 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerinde yazılı kar paylarının yarısı gelir vergisinden istisna olduğundan; kalan tutar 12 milyar lirayı aşıyor ise beyan edilecektir. Beyan edilen tutar üzerinden hesaplanan gelir vergisinden karın dağıtımı aşamasında kurum bünyesinde yapılan tevkifatın tamamı mahsup edilecektir. Mahsup sonrası kalan tutar genel hükümler çerçevesinde red ve iade edilecektir.(4)

Karın sermayeye ilavesi sonucu elde edilen kar payları için beyanname verilmeyecektir.

Örnek 1:

Bayan (A) nın 2003 takvim yılında (X) A.Ş.’ne ait hisse senetlerinden elde ettiği kar payı 15 milyar liradır. Bayan (A)’nın beyana tabi başka bir geliri bulunmamaktadır. Elde edilen kar payı kurum bünyesinde % 10 nispetinde tevkifata tabi tutulmuş olup, tevkif edilen vergi (15.000.000.000 x %10=) 1,5 milyar lira, bu tutar üzerinden hesaplanan fon payı ise 150 milyon liradır.

Ele geçen kar payı tutarı 13 milyar 350 milyon lira olup, bu tutar kurum bünyesinde yapılan tevkifat ve fon payı dikkate alınarak brüt tutara tamamlanacak, beyanname verilip verilmeyeceğine ilişkin hesaplama bu tutarın yarısı esas alınarak yapılacaktır.

Kar payının yarısı gelir vergisinden istisna olduğundan ve kalan (15.000.000.000x½=) 7,5 milyar liralık tutar da 12 milyar liralık beyan sınırını aşmadığından yıllık beyanname verilmeyecektir.

Bu durumda, kar dağıtımı sırasında Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesi uyarınca yapılan tevkifat nihai vergi olacaktır.

Örnek 2:

Bay (B), 2003 takvim yılında (Y) Anonim Şirketine ait hisse senetlerinden 20 milyar lira, (Z) Anonim Şirketine ait hisse senetlerinden ise 10 milyar lira kar payı elde etmiştir. Elde edilen kar payı her iki kurum bünyesinde %10 nispetinde tevkifata tabi tutulmuş olup, tevkif edilen vergi toplam 3 milyar lira, bu tutar üzerinden hesaplanan fon payı ise 300 milyon liradır.

(1) numaralı örnekte açıklandığı üzere yapılacak hesaplamada kar payının brüt tutarı esas alınacak olup, mükellefin beyanı aşağıdaki gibi olacaktır:

Kar Payı Toplam Tutarı (Brüt)	30.000.000.000.- lira
İstisna Edilen Tutar(30.000.000.000 x ½)	15.000.000.000.- lira
Beyan edilen Tutar	15.000.000.000.- lira
Hesaplanan Gelir Vergisi	3.650.000.000.- lira
Mahsup Edilecek Vergi	3.000.000.000.- lira
Ödenecek Gelir Vergisi	650.000.000.- lira

Fon payı uygulaması 01/01/2004 tarihinden itibaren yürürlükten kaldırıldığından, hesaplanan gelir vergisi üzerinden fon payı hesaplanmayacağı gibi, yıl içinde yapılan fon payı kesintisinin mahsubu ve iadesi yapılmayacaktır.

Bu örnekteki kurumların kar dağıtımını farklı tevkifat oranlarının geçerli olduğu 24/04/2003 tarihinden önce yaptığı ve (Y) Anonim Şirketinin halka açık, (Z) Anonim Şirketinin halka açık olmayan şirket olduğunu varsayalım.

Karın dağıtımı sırasında (Y) Anonim Şirketi tarafından tevkif edilen vergi (20.000.000.000x%5=) 1 milyar lira, (Z) Anonim Şirketi tarafından tevkif edilen vergi ise (10.000.000.000x%15=) 1,5 milyar lira olup, bu tutarlar üzerinden ayrıca fon payı hesaplanmıştır.(5)

Bu durumda, (Y) ve (Z) anonim şirketine ait hisse senetlerinden elde edilen kar paylarının beyanı ve ödenecek vergi aşağıdaki gibi olacaktır.

Kar Payı Toplam Tutarı (Brüt)	30.000.000.000.- lira
İstisna Edilen Tutar (30.000.000.000 x ½)	15.000.000.000.- lira
Beyan Edilen Tutar	15.000.000.000.- lira
Hesaplanan Gelir Vergisi	3.650.000.000.- lira
Mahsup Edilecek Vergi	2.500.000.000.- lira
(1.000.000.000 + 1.500.000.000)
Ödenecek Gelir Vergisi	1.150.000.000.- lira

2.2.2. Geçiş Dönemine İlişkin Uygulamalar

Geçiş dönemi ile ilgili düzenlemelere Gelir Vergisi Kanununun Geçici 61 ve 62 nci maddelerinde yer verilmiştir.

Buna göre;

- Kurumların 31/12/1998 ve daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde ettikleri kazançlarını dağıtmaları halinde, gerçek kişilerce elde edilen bu kar payları, tutarı ne olursa olsun yıllık beyanname ile beyan edilmeyecektir.

- 01/01/1999-31/12/2002 tarihleri arasında sona eren hesap dönemlerine ilişkin olup, kurumlar vergisinden istisna edilmiş kazançlar ile Geçici 61 inci madde kapsamında tevkifata tabi tutulmuş olan yatırım indiriminden yararlanan kazançların dağıtılması halinde, gerçek kişilerce elde edilen kar paylarının net tutarına 1/9 eklendikten sonra bulunan tutarın yarısının 12 milyar lirayı aşması halinde sözkonusu kar payları beyan edilecektir. Beyan edilen tutarın 1/5’lik kısmı hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilecek, mahsuplar sonrası kalan bir tutarın olması halinde ise bu tutar genel hükümler çerçevesinde red ve iade edilecektir. Gelir Vergisi Kanununun Geçici 61 ve 62 nci maddesi çerçevesinde vergilendirilen kazançlar hakkında 22 nci maddede yer alan istisna uygulanmayacaktır.

Öte yandan, kurumlar vergisi mükelleflerinin dağıttıkları söz konusu kar payını doğrudan veya iştirakleri aracılığıyla elde etmiş olmaları durumu değiştirmemektedir.

Örnek 3:

(Y) Anonim Şirketince 1999 yılında 4325 sayılı Kanun kapsamında elde edilen kazancın 2003 yılında dağıtılması sonucu, ortağı olan Bayan (D) net 27 milyar lira kar payı elde etmiştir. Bayan (D)’nin beyanı gereken başka bir geliri bulunmamaktadır.

Bu kazançlarla ilgili olarak kar dağıtımı aşamasında Geçici 62 nci maddeye göre tevkifat yapılmamıştır.(6)

Bu durumda Bayan (D)’nin ödeyeceği gelir vergisi aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.

Elde edilen kar payının net tutarı	27.000.000.000.- lira
Kar payının 1/ 9’u (27.000.000.000 x 1/9)	3.000.000.000.- lira
Kar payı tutarı	30.000.000.000.- lira
Beyan edilmeyecek tutar (30.000.000.000 x ½)	15.000.000.000.- lira
Beyan edilecek tutar	15.000.000.000.- lira
Hesaplanan Gelir Vergisi	3.650.000.000.- lira
Mahsubu Gereken 1/5’lik tutar	3.000.000.000.- lira
Ödenecek Gelir Vergisi	650.000.000.- lira

(2) numaralı örnekte de belirtildiği gibi, fon payı uygulaması 01/01/2004 tarihinden itibaren yürürlükten kaldırıldığından, hesaplanan gelir vergisi üzerinden fon payı hesaplanmayacak olup, yıl içinde yapılan fon payı kesintisinin mahsubu ve iadesi yapılmayacaktır.

Örneklerden de açıkça görüldüğü üzere, tam mükellef bir kurumun 2003 yılında kar payı dağıtması durumunda dağıtılan kurum kazancının normal kazançlardan veya kurumlar vergisinden istisna kazançlardan olması, 4842 sayılı Kanun çerçevesinde kar payının beyanı halinde ödenecek gelir vergisinde herhangi bir farklılığa yol açmamaktadır.

Duyurulur.

(1) 15/05/2003 tarih ve 25109 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
(2) 30/12/2003 tarih ve 25332 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
(3) Gelir Vergisi Kanununun Geçici 55 inci maddesi uyarınca menkul kıymet yatırım fonlarından elde edilen kar payları tutarı ne olursa olsun beyan edilmeyecektir.
(4) Gelir Vergisi Kanununun Mükerrer 75 inci maddesinde yer alan vergi alacağı uygulaması yürürlükten kaldırıldığından, kar paylarının beyanında vergi alacağı hesaplanmayacağı gibi mahsubu da yapılmayacaktır.
(5) Tevkifat oranları, 25/08/1999 tarih ve 23797 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 20/08/1999 tarih ve 99/13230 sayılı B.K.K. ile tespit edilmiştir.
(6) 24/06/2003 tarih ve 25148 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 81 Seri No.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinde ayrıntılı açıklamalar yapılmıştır.