KONU
: Asgari ücret ve 506 sayılı
Kanunla yapılan değişiklikler.
ANKARA
29/01/2004
G E N
E L G E
16- 306
Ek
Bilindiği
gibi; 22.5.2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununun 39 uncu maddesi gereğince,
iş sözleşmesi ile çalışan ve bu Kanunun kapsamında olan veya olmayan her türlü
işçinin asgari ücretini tespit etmekle görevli Asgari Ücret Tespit Komisyonunca;
01.01.2004 ile 30.06.2004 tarihleri arasında geçerli olmak üzere, 16 yaşını
doldurmuş işçilerin bir günlük normal çalışma karşılığı asgari ücretleri
14.100.000.-TL(aylık 423.000.000.-TL); 16 yaşını doldurmamış işçilerin bir günlük normal çalışma karşılığı
asgari ücretleri ise 12.000.000.-TL (aylık 360.000.000.-) olarak tespit edilmiş bulunmaktadır.
Diğer
taraftan; 28.01.2004 tarihli, 25360 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 5073
sayılı Kanun ile 506 sayılı Kanunun 78 inci maddesinin birinci fıkrası
değiştirilmiş olup, söz konusu değişik fıkrada;
“Bu Kanun
gereğince alınacak prim ve verilecek ödeneklerin hesabına esas tutulan günlük
kazancın alt sınırı 18.321.000.-TL, üst sınırı ise alt sınırın beş katıdır.
Günlük kazanç alt sınırı her yıl 1 Ocaktan geçerli olmak üzere, yıllık programda
öngörülen yıl sonu tüketici fiyat indeksi tahmini artış oranı kadar artırılarak
bulunan tutara, gayri safi yurt içi hasıla sabit fiyatlarla gelişme hızı tahmini
artış oranı uygulanmak suretiyle belirlenir. Ancak yıl içinde, tüketici fiyat
indeksi artış oranının yıl sonu için öngörülenden daha yüksek gerçekleşmesi
halinde, öngörülen oranın aşıldığı ayı takip eden ay başından geçerli olmak
üzere günlük kazanç alt sınırı Bakanlar Kurulunca yeniden belirlenir. Bu şekilde
belirlenecek günlük kazanç alt sınırının hesabında 1.000 liranın kesirleri 1.000
liraya tamamlanır.”
denilmektedir.
01.01.2004 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yapılan bu değişiklik
uyarınca alınacak prim ve verilecek ödeneklerin hesabına esas tutulacak günlük
kazancın alt sınırı 18.321.000.-TL, üst sınır ise alt sınırın beş katı olarak
belirlenmiştir.
Ayrıca, aynı
Kanunun 13 üncü maddesi ile 506 sayılı Kanuna eklenen Geçici 90 ıncı maddesinin
birinci fıkrası gereğince, 01.01.2004 ile 30.06.2004 tarihleri arasında; sigortalının günlük
kazancı, bu Kanunun 78 inci maddesine göre belirlenen günlük kazancın alt
sınırının altında ise, bu kazanç ile alt sınır arasındaki farka ait işverence
ödenmesi gereken sigorta primlerinin, işsizlik sigortası priminin ve sosyal
güvenlik destek priminin sigortalı ve işveren hisselerinin tümünün, bu tarihler
arasındaki aylara ait prim tahakkukuna esas belgelerin en geç 02.08.2004
tarihine kadar verilmesi kaydıyla Hazinece karşılanması
icabetmektedir.
Yapılan bu yasal düzenlemeler üzerine uygulanacak işlemler aşağıda
açıklanmıştır.
I-ALINACAK PRİM VE VERİLECEK ÖDENEKLERİN
HESABINA ESAS TUTULAN GÜNLÜK VE AYLIK KAZANÇLARIN ALT VE ÜST
SINIRLARI:
ÖZEL SEKTÖR
01.01.2004 tarihinden itibaren;
Günlük alt sınır : 18.321.000.-TL
Aylık alt sınır : 18.321.000 x 30 = 549.630.000.-TL
Günlük üst sınır, günlük alt sınırın beş katı olduğundan;
Günlük üst sınır : 18.321.000 x 5 kat = 91.605.000.-TL
Aylık üst sınır : 91.605.000 x 30 = 2.748.150.000.-TL
KAMU SEKTÖRÜ
2003/Aralık ayının ikinci yarısı için alt sınır : 244.275.104.-TL
(15.267.194.-TL x 16 gün = 244.275.104.-TL)
2004/Ocak ayının ilk yarısı için alt sınır : 256.494.000.-TL
(18.321.000 x 14 gün = 256.494.000.-TL)
15.12.2003-14.01.2004 devresi için alt sınır : 500.769.104.-TL
15.01.2004 tarihinden sonrası için günlük alt sınır : 18.321.000.-TL
15.01.2004 tarihinden sonrası için aylık alt sınır : 549.630.000.-TL
2003/Aralık ayının ikinci yarısı için üst sınır : 1.221.375.520.-TL
(76.335.970.-TL x 16 gün = 1.221.375.520.-TL)
2004/Ocak ayının ilk yarısı için üst sınır : 1.282.470.000.-TL
(91.605.000.-TL x 14 gün = 1.282.470.000.-TL)
15.12.2003-14.01.2004 devresi için üst sınır : 2.503.845.520.-TL
15.01.2004 tarihinden sonrası için günlük üst sınır : 91.605.000.-TL
15.01.2004 tarihinden sonrası için aylık üst sınır : 2.748.150.000.-TL
II-HAZİNECE KARŞILANACAK
PRİMLER:
Asgari Ücret Tespit Komisyonunun 30.12.2003 tarihli, 2003/1 sayılı
kararına göre, 01.01.2004-30.06.2004 tarihleri arasında geçerli olmak üzere 16
yaşından büyük ve küçükler için tespit olunan asgari ücretlerin, 4857 sayılı İş
Kanununa tabi olan ve olmayan işyerleri arasında ayırım yapılmaksızın
uygulanması gerekmektedir.
506 sayılı Kanunun 78 inci maddesi uyarınca belirlenen alt sınır
(549.630.000.-TL) ile Asgari Ücret Tespit Komisyonunca 16 yaşından büyük ve
küçükler için ayrı ayrı tespit edilen asgari ücretler arasındaki farka ait
sigorta primleri, aylık sosyal güvenlik destek primi ve işsizlik sigortası
primlerinin tümünün bahis konusu 78 inci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca
işverence ödenmesi icabetmekte ise de, yukarıda belirtilen Geçici 90 ıncı madde
gereğince, her iki ücret (alt sınır ile 16 yaşından büyük ve küçükler için
belirlenen asgari ücretler) arasında kalan tutar üzerinden hesaplanacak
primlerin sigortalı ve işveren hisselerinin, 01.01.2004 ila 30.06.2004
tarihlerine ilişkin kısmı özel
ve kamu sektörü ayırımı yapılmaksızın Hazinece karşılanacağından, 78 inci maddenin üçüncü fıkrasının bu dönem
için uygulanmaması gerekmektedir.
Ancak, sözü geçen döneme ilişkin fark primlerin Hazinece
karşılanabilmesi için;
a) 2004/Ocak, Şubat, Mart ve Nisan ayları için düzenlenmesi
gereken aylık sigorta primleri bildirgeleri ve aylık sosyal güvenlik destek
primi bordrolarının bu
aylardaki kazançları 549.630.000.-TL’nin altında olanlar için ayrı (Ek-1),
549.630.000 TL ve bunun üzerinde olanlar için ayrı (Ek-2)
düzenlenecektir.
Buna karşılık; söz konusu aylara ilişkin 2004/I inci dönem
bordrosu, asgari ücretler ile prime esas kazancın alt sınırı arasındaki
farklılık üzerinde durulmaksızın tek bordro şeklinde tanzim olunacaktır. Başka bir anlatımla kazançları 549.630.000 TL’nin altında
olanlar bu sınır, 549.630.000 TL’nin üzerinde olanlar ise, aylık sigorta
primleri bildirgelerinde ve aylık sosyal güvenlik destek primi bordrosunda
kayıtlı brüt ücretleri üzerinden gösterilecektir.(Ek-3)
Örnek: Bir işyerinde 2004/Ocak ayında çalışan (3)
sigortalının ay içindeki prim ödeme gün sayısı ve kazançları aşağıdaki gibi ise;
Prim ödeme
SigortalıGün Sayısı Günlük ücreti Bu ayda bildirilen ücreti
Bu sigortalılardan ücretleri, prime esas kazancın alt sınırı altında olan
(A) ve (B) için yukarıda belirtilen aylık ücretler üzerinden ayrı, ücreti, prime
esas kazancın alt sınırının üzerinde olan (C) içinse ikinci bir aylık sigorta
primleri bildirgesi düzenlenecek, ancak bu üç sigortalıdan dolayı tek bir dönem
bordrosu tanzim olunacaktır.
Bu durumda;
Hazinece Karşılanacak
SigortalıSPEK Alt
SınırıAylık Ücret Primin Matrahı
(B) 549.630.000.TL X 20-
320.000.000.TL =
46.420.000.TL.,
30
TOPLAM
=173.050.000.TL
Bu şekilde bulunan toplam 173.050.000.TL. tutarındaki Ocak ayı kazanç
farkı üzerinden tahakkuk edecek sigorta ve işsizlik sigortası primlerinin
sigortalı ve işveren hisselerinin tümü Hazinece karşılanacağından, bu primlerin
işverence ödenmesi bahis konusu olmayacaktır.
Sigortalı (C )’nin bildirilen ücreti, prime esas kazancın alt sınırının
üzerinde olduğundan, bu sigortalıdan dolayı Hazinece karşılanacak herhangi bir
tutar olmayacaktır.
b) 16.01.2004 tarih ve 25348 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanan Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 20 inci maddesi uyarınca
2004/Mayıs ayından başlanarak her ay için aylık prim ve hizmet belgesi
düzenlenmesi gerektiğinden, 2004/Mayıs ve Haziran ayları ile ilgili olarak,
kazançları 549.630.000.-TL nin altında ve üstünde olan sigortalılar için de yine
ayrı ayrı belge düzenlenecektir.
Ancak, bu
aylardaki kazançları, 506 sayılı Kanunun 78 inci maddesine göre belirlenen alt
sınırın altında olan sigortalıların sigorta primine esas kazanç
tutarları,aylık prim ve hizmet
belgesinde sigortalıların ismen gösterilmesi gereken alt bölümündeki prime esas
kazançlar satırına 549.630.000.-TL olarak yazılacaktır. (Ek-4)
Buna karşılık, aynı işyerinde 2004/Mayıs ve Haziran
aylarında çalışan ve prime esas kazançları 549.630.000 TL ve üzerinde olan
sigortalılar için de, ayrı bir aylık prim ve hizmet belgesi düzenleneceğinden,
söz konusu belgenin üst ve alt bölümlerinde, bu sigortalıların 549.630.000 TL ve
üzerindeki prime esas kazanç tutarlarına aynen yer verilecektir.
(Ek-5)
c)Anılan aylara ait bu belgelerin, 31 Temmuz ve
1 Ağustos 2004 tarihlerinin hafta sonu tatiline rastlaması nedeniyle, en geç
02.08.2004 tarihine kadar verilmiş olması gerektiğinden, 02.08.2004 tarihinden
sonra verilecek söz konusu belgelerden dolayı (belgelerin niteliğinin asıl veya
ek olup olmadığı üzerinde durulmaksızın) Geçici 90 ıncı madde hükmü
uygulanmayacaktır.
d)
Sigortalılar ile ilgili prim belgelerinin re’sen düzenlenmesi halinde,
(kazançları alt sınırın altında olan sigortalı varsa) Geçici 90 ıncı madde hükmü
bu durumda da uygulanacak, ancak asgari işçilik uygulamasında söz konusu madde
üzerinde durulmaksızın 16-118 Ek sayılı Genelgeye göre işlem yapılacaktır.Başka
bir anlatımla, ön değerlendirme işlemi sırasında işverence verilen bildirgelerde
kayıtlı kazançlar toplamı, bildirilen kazançlar olarak dikkate alınacağından,
Hazinece karşılanan fark primin matrahı, Kuruma bildirilen kazançlar olarak
değerlendirilmeyecektir.
Diğer taraftan, sigortalıların, aylık sigorta primleri bildirgelerinde, aylık sosyal
güvenlik destek primi bordrolarında ve aylık prim ve hizmet belgelerinde,
kazançları 549.630.000.-TL’nin altında gösterilen miktarlar ile bordroda kayıtlı
prime esas kazançları arasında mutabakatsızlık olmakla birlikte, gerek prim tahakkuk makbuzlarında, gerekse
işyeri H/C kartlarında, işverence verilen bildirgelerde kayıtlı matrah, bu
matrahın işverence ödenecek prim tutarı ile Hazinece karşılanan prim ve buna
tekabül eden sigorta primine esas kazanç tutarı ayrı ayrı yer alacağından,
belgeler arasındaki
mutabakatsızlık üzerinde durulmayacak, bu nedenle de bildirge-bordro
mutabakatını sağlamak için işverenlerden kazançlar arasındaki farkın giderilmesi
amacıyla ek bildirge istenilmeyecektir.
Hazinece karşılanması gereken ay içerisindeki sigorta primleri, işsizlik
sigortası primi ve aylık sosyal güvenlik destek primi tutarları, ayrı ayrı olmak
üzere her ay primlerin ödenmesi gereken ayı izleyen ayın 15 ine kadar Muhasebe
ve Mali İşler Daire Başkanlığına bildirilecektir.
III- İŞSİZLİK SİGORTASI PRİMLERİ
4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun 49.maddesi uyarınca ödenecek
işsizlik sigortası priminin 1.1.2004 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 506
sayılı Kanunun 78 inci maddesine istinaden belirlenen sigorta primine esas
kazancın alt ve üst sınırları dikkate alınmak suretiyle alınması gerekmektedir.
Buna göre, işsizlik sigortası priminin, günlük 18.321.000.-TL, (aylık
549.630.000.-TL) lık alt sınır ile günlük 91.605.000.-TL, (aylık
2.748.150.000.-TL) üst sınır dikkate alınarak hesaplanması gerekmektedir.
Ancak, 01.01.2004 ile 30.06.2004 tarihleri arasında günlük
kazançları, sigorta primleri hesabına esas tutulacak günlük kazanç alt sınırının
altında olan sigortalıların, her iki kazanç arasındaki farka ilişkin işsizlik
sigortası priminin sigortalı ve işveren hissesinin tümü Hazinece
karşılanacağından, bu tutarlar hakkında da yukarıda belirtildiği gibi işlem
yapılacaktır.
IV-GECİKME ZAMMININ HESABINDA
YAPILAN DEĞİŞİKLİK
5073 sayılı Kanunun 12 nci maddesi ile, 506 sayılı Kanunun 80 inci
maddesinin beşinci fıkrasına “Hazine Müsteşarlığınca açıklanacak” ibaresinden
sonra gelmek üzere “bir önceki
aya ait” ibaresi
eklendiğinden ve bu değişiklik 01.02.2004 tarihinden itibaren yürürlüğe girdiğinden, süresinde ödenmeyen prim ve diğer
alacaklardan (EKP, özel işlem ve damga vergisi hariç) dolayı gecikme zammı
hesaplanırken, 2004/Şubat ve sonraki aylar için, ayrı ayrı Hazine
Müsteşarlığınca bir önceki ay için açıklanacak Türk Lirası cinsinden iskontolu
ihraç edilen Devlet iç borçlanma senetlerinin aylık ortalama faizi oranında
gecikme zammı uygulanacaktır.
Örneğin,
2003/Eylül ayına ilişkin prim tutarının 2003/Ekim ayında ödenmesi gerektiği
halde 10.03.2004 tarihinde ödenmesi durumunda, 1 Kasım 2003 tarihinde % 10
oranında arttırılmak suretiyle bulunan tutara, bileşik bazda uygulanmak
suretiyle 2003/Kasım, Aralık ve 2004/Ocak ayları için bu aylara ait ortalama
faiz oranı, 2004/Şubat ayı için 2004/Ocak ayına ait ortalama faiz oranı
uygulanacak, ödemenin yapıldığı 2004/Mart ayı içinse 2004/Şubat ayına ait faiz
oranı uygulanmak suretiyle 10 günlük gecikme zammı hesaplanacaktır.
V- ÇIRAKLAR VE ÖĞRENCİLER İÇİN
3308 sayılı Çıraklık ve Meslek Eğitimi Kanununun 25 inci maddesinin 4
üncü fıkrası uyarınca aday çırak, çırak ve işletmelerde beceri eğitimi gören
öğrencilerin, sigorta primine esas kazanç tutarları, Asgari Ücret Tespit
Komisyonunca 16 yaşından büyük ve küçük işçiler için tespit edilen asgari
ücretlerin % 50’si olduğundan, bunların sigorta primlerine esas aylık kazanç
tutarı, 16 yaşından büyükler için 211.500.000.-TL, 16 yaşından küçükler için ise
180.000.000.-TL olarak uygulanacaktır.
Aday çırak, çırak ve öğrencilerin sigorta primlerinin
ödenmesinde Geçici 90 ıncı madde hükmü dikkate alınmayacaktır.
VI- İDARİ PARA CEZALARI
506 sayılı Kanunun 4958 sayılı Kanun ile değiştirilen 140 ıncı maddesi
gereğince 01.01.2004 tarihinden itibaren işlenecek fiiller için uygulanacak
idari para cezaları, 4857 sayılı İş Kanununa göre Asgari Ücret Tespit
Komisyonunca 16 yaşından büyük işçiler için tespit edilen 423.000.000.-TL asgari
ücret dikkate alınarak hesaplanacaktır.
VII- DİĞER DEĞİŞİKLİKLER
5073 sayılı Kanunun 10 uncu maddesi ile 506 sayılı Kanunun 79 uncu
maddesine; 11 inci maddesi ile de Ek 42 nci maddesine eklenen fıkralar ile
ilgili olarak yapılacak işlemler hakkında ayrıca talimat verilecektir.
Bilgi edinilmesini, gereğinin buna göre yapılmasını rica ederiz.
Mevzuattaki Gelişmeler
