02.01.2004 gün ve 25334 mükerrer sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak 1.1.2004 tarihi itibariyle yürürlüğe giren 5035 sayılı Kanun ile 492 sayılı Harçlar Kanununun 123 üncü maddesi ve mükerrer 138 inci maddesinde değişiklik yapılmış, Kanuna Ek Madde 1 eklenmiş ve ayrıca Kanuna ekli (1), (2), (4), (6), (7), (8) ve (9) sayılı tarifelerde değişiklikler yapılmıştır. Söz konusu değişikliklerle ilgili açıklamalar aşağıda belirtilmiştir.
5035 sayılı Kanunun 31 inci maddesi ile 492 sayılı Harçlar Kanununun 123 üncü maddesinin son fıkrası,
"Anonim, eshamlı komandit ve limited şirketlerin kuruluş, sermaye artırımı, birleşme, devir, bölünme ve nev'i değişiklikleri nedeniyle yapılacak işlemler ile bankalar, yurt dışı kredi kuruluşları ve uluslararası kurumlarca kullandırılacak kredilerin temini ve bunların teminatları ile geri ödenmelerine ilişkin işlemler harca tabi tutulmaz." şeklinde değiştirilmiştir.
Yapılan düzenlemeye göre, anonim, eshamlı komandit ve limited şirketlerin kuruluş ve sermaye artırımı ile ilgili işlemleri ayrıca, bankaların, yurt dışı kredi kuruluşlarının ve uluslararası kurumların kullandıracakları her türlü kredilerin temini ve bu kreiler nedeniyle kredi kuruluşlarına karşı verilecek teminatlar ve alınan bu kredilerin geri ödenmesi saflasında geri ödemeye ilişkin işlemler harçtan müstesna tutulacaktır.
B-Mükerrer 138 inci maddede yapılan değişiklikler
5035 sayılı Kanunun 32 nci maddesi ile 492 sayılı Harçlar Kanunun mükerrer 138 inci maddesinin ikinci fakrasının sonuna,
"Bu şekilde hesaplanan maktu had ve tutarlarının % 5'ini aşmayan kesirleri dikkate alınmaz" hükmü eklenmiştir.
492 sayılı Harçlar Kanununun mükerrer 138 inci maddesinin Bakanlığımıza verdiği yetkiye istinaden maktu harçlar (maktu ve nispi harçların asgari ve azami miktarlarını belirleyen hadler dahil) her yıl yeniden değerleme oranında artırılarak bir tebliğ ile duyurulmaktadır. 492 sayılı Harçlar Kanununun mükerrer 138 inci maddesine eklenen yukarıda belirtilen hüküm sadece bu Kanuna bağlı tarifelerde yer alan ve her yıl yeniden belirlenen maktu harçların had ve tutarlarının Bakanlığımızca hesaplanması sırasında kullanılacaktır. Bu hükme göre mükellefler veya vergi dairelerince herhangi bir hesaplama yapılmayacaktır.
C- Ek 1 inci madde ile yapılan değişiklikler
492 sayılı Harçlar Kanununun, 5035 sayılı Kanunun 33 üncü maddesi ile eklenen Ek 1 inci Maddesinde;
"Döviz kazandırıcı faaliyetlere ilişkin işlemler harçlardan müstesnadır.
Döviz kazandırıcı faaliyetlerin kısmen veya tamamen gerçekleştirilmemesi halinde gerçekleşmeyen kısma ait alınmayan harç, mükelleflerden 213 sayılı Vergi Usul Kanunun hükümlerine göre ceza ve gecikme faizi ile birlikte geri alınır.
yukarıda belirtilen hususlarda harç istisnası uygulamak suretiyle işlem yapan kuruluşlar, istisnaya konu işlemin mahiyeti ile alınmayan harç tutarını, işlemin yapıldığı tarihi takip eden 30 gün içinde ilgililerin gelir veya kurumlar vergisi bakımından bağlı bulunduğu vergi dairesine bildirmeye mecburdurlar.
Döviz kazandırıcı faaliyetin gerçekleşmediğinin tespit edildiği tarihi takip eden 30 gün içinde, bu durumu vergi dairesine bildirmeyen kuruluşlar, harç ile ceza ve gecikme faizinin ödenmesinden ilgililerle birlikte müteselsilen sorumludurlar.
Bu maddenin uygulanması bakımından döviz kazandırıcı faaliyetlerin neler olduğu ve bu maddenin uygulamasına ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığ ile Dış Ticaret Müteşarlığı tarafından birlikte tespit edilir." denilmiştir.
Ek 1 inci madde ile döviz kazandırıcı faaliyetlerle ilgili harç istisnasına ilişkin düzenleme yapılmıştır. Yapılan düzenlemeye ilişkin uygulama usul ve esasları ayrıca yayımlanacak bir tebliğ ile duyurulacaktır.
492 sayılı Harçlar Kanunun Bakanlığımıza verdiği yetkiye dayanılarak 1.1.2004 tarihinden itibaren uygulanacak maktu harçlar ile ve nispi harçların asgari ve azami miktarları, yeniden değerleme oranı uygulanmak suretiyle artırılarak 26.12.2003 gün ve 25328 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 41 Seri No.lu Harçlar Kanunu Genel Tebliği ile duyurulmuştur.
Ancak, 5035 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile 492 sayılı Harçlar Kanununa ekli (1), (2), (4), (6), (7), (8) ve (9) sayılı tarifelerde değişiklikler yapılmış olup, bu değişikliklerin 1.1.2004 tarihinde yürürlüğe gireceği hükme bağlanmıştır.
Buna göre, 1.1.2004 tarihinden itibaren aşağıda belirtilen tarifelerdeki değişiklikler esas alınarak işlem yapılması gerekmektedir.
A- (1) Sayılı Tarifede Yapılan Değişiklikler
492 sayılı Harçlar Kanununa ekli (I) sayılı tarifenin "A) Mahkeme Harçları" başlıklı bölümünün (I 3), (III-I-e) ve (III-2-b ve c) fakralarında 5035 sayılı Kanunun 34 üncü maddesi ile yapılan değişiklikle belirtilen fıkralara "Askeri Yüksek İdare Mahkemesi" ibaresi eklenmiştir. Tarifenin ilgili hükümleri aşağıda belirtilmiştir.
"3. Bölge İdare Mahkemeleri, Yargıtay, Danıştay ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesi nde
(15.300.000.TL.)"
"c) Yukarıdaki nispetler Bölge İdare Mahkemeleri, Danıştay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi ve Yargıtayın tasdik veya işin esasını hüküm altına aldığı kararları için de aynen uygulanır."
"b) (a) fıkrasında yazılı davalarda esasa taalluk eden veya tashihi karar taleplerinin redine dair Yargıtay, Danıştay ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesi kararlarında
(20.000.000.TL.)
"c) İdare Mahkemeleri, Bölge İdare Mahkemeleri, Yargıtay, Danışta ve Askeri Yüksek İdare Mahkamesi nin icranın tehiri kararlarında
(16.400.000.TL.)"
B- (2) Sayılı Tarifede Yapılan Değişiklikler
17.6.2003 tarih ve 25141 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 4884 sayılı Kanun un 1 inci maddesi ile 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununun 69 uncu maddesinde yapılan değişiklik ile ticaret sicil memurluklarına, anonim ve limited şirketlerin kuruluş aşamasında şirket defterlerini tasdik yetkisi verilmiştir. Buna parallel olarak 492 sayılı Harçlar Kanununa ekli (2) sayılı tarifenin "II-Maktu Harçlar" başlıklı bölümünün (4) numaralı fıkrasının sonuna 5035 sayılı Kanununun 35 inci maddesi ile eklenen hüküm ile ticaret sicili memurluklarınca yapılacak defter tasdik işlemleri harç kapsamına alınarak söz konusu işlem (2) sayılı tarifenin (4) numaralı fıkrasına göre harca tabi tutulmuştur.
C- (4) Sayılı Tarifede Yapılan Değişiklikler
492 sayılı Harçlar Kanununa ekli (4) sayılı tarifenin "II- Kadastro ve tapulama işlemleri" başlıklı bölümüne (d) fıkrasından sonra gelmek üzere 5035 sayılı Kanunun 36 ncı maddesi ile eklenen paragrafla "kadastro işlemlerinin yenilenmesinden harç alınmayacağı" hüküm altına alınmıştır.
D- (6) Sayılı Tarifede Yapılan değişiklikler
5035 sayılı Kanunun 37 nci maddesi ile 492 sayılı Harçlar Kanununa ekli (6) sayılı tarifenin "II-Vize harçları" başlığı "II-Vize müracaat ve vize harçları" şeklinde, aynı bölümün (2) numaralı fıkrasından sonra gelmek üzere eklenen paragraf hükmü ile, "Hangi ülke vatandaşlarından vize müracaat harcı, hangi ülke vatandaşlarından vize harcı alınması gerektiği ile harç tutarlarının tespitine mütekabiliyet esası gözönünde tutularak Dışışleri Bakanlığı yetkilidir." şeklinde, "III- Yabancılara verilecek ikamet tezkeresi ve Dışışleri Bakanlığı tasdik harçları" bölümünün (I) numaralı fakrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
"1- İkamet tezkeresi:
1 aya kadar her gün için
(5.000.000.TL.)
(Bu tutar ilk ay için tezkere başına 10 milyondan az 50 milyondan çok olamaz
1 aydan sonraki her ay için
(30.000.000.TL.)
İlk aydan sonraki aylara ait harcın hesabında ay kesirleri tam ay olarak dikkate alınır."
Yapılan düzenlemeye göre ikamet tezkeresi harçlarının 1 aya kadar sürelerde gün esasanı göre, 1 aydan sonraki süreler için ise ay esasanı göre hesaplanması gerekmektedir.
Buna göre, örneğin:
1- 1 gün süreli olarak verilen ikamet tezkeresinden 5.000.000.TL harç doğacaktır. Ancak ilk ay için tezkere başına asgari harç miktarı 10.000.000.TL olarak belirlendiğinden 10.000.000.TL harç tahsil edilecektir.
2- 20 gün süreli olarak düzenlenen ikamet tezkeresinden 5x5.000.000=25.000.000.TL harç tahsil edilecektir.
3- 20 gün süreli olarak düzenlenen ikamet tezkeresinden 20x5.000.000.T=100.000.000 TL harç doğacaktır. Ancak, ilk ay için alınacak harç miktarı 50.000.000.TL'den çok olamayacağı için harç 50.000.000.TL olarak tahsil edilecektir.
4- 3 ay süreli olarak düzenlenen ikamet tezkeresinden ilk ay için 50.000.000.TL ve sonraki iki ay için 2x30.000.000=60.000.000.TL ve toplam olarak 50.000.000+60.000.000=110.000.000.TL harç alınacaktır.
E- (7) Sayılı Tarifede Yapılan Değişiklikler
5035 sayılı Kanunun 38 inci maddesi ile 492 sayılı Harçlar Kanununa ekli (7) sayılı tarifenin "II-Liman işlemleri" bölümünün (6) ve (7) numaralı fakraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
"6. Yeterlik Belgesi Harçları:
a) Uzakyol Kaptanı, Uzakyol Başmakinist/Başmühendisi, Uzakyol Birinci Zabiti, Uzakyol İkinci Mühendisi/Makinisti, Uzakyol Vardiya Zabiti, Uzakyol Vardiya Mühendisi/Makinisti, Liman Kılavuz Kaptanı, İstanbul Boğazı Kılavuz Kaptanı ve Çanakkale Boğazı Kılavuz Kaptanı
(31.100.000.TL)
b) Kaptan, Başmakinist ve Deniz Kılavuz Kaptanı
(20.600.000.TL)
c) Birinci Zabit, İkinci Makinist, Vardiya Zabiti, Telsiz Zabiti/Operatörü, Makine Zabiti, Yat Kaptanı, Balıkadam, 1. Sınıf Dalgıç, 2 Sınıf Dalgıç, Balıkadam Gaz Karışım ve Açık Deniz Balıkçı Gemisi Kaptanı
(12.300.000.TL)
d) Sınırlı Kaptan, Sınırlı Başmakinist, Sınırlı Vardiya Zabiti, Sınırlı Makine Zabiti, Amatör Denizci ve Balıkçı Gemisi Kaptamı)
(9.000.000.TL)
7- Türk Denizci Kütüğüne kayıt suretlerinden (Fotokopiler dahil), Gemiadamı Cüzdanı, Gemiadamlarının Eğitim, Belgelendirme ve Vardiya Standartları Hakkında Uluslararası Sözleşme Kapsamında Verilen Eğitim Sertifikaları ve Kısa Mesafi Telsiz Belgeleri
(5.900.000.TL)
F- (8) Sayılı Tarifede Yapılan Değişiklikler
5035 sayılı Kanunun 39 uncu maddesi ile 492 sayılı Harçlar Kanununa ekli (8) sayılı tarifenin "VI-Meslek erbabına verilecek tezkere, vesika ve ruhsatnamelerden alınacak harçlar" başlıklı bölümünün (15) numaralı fıkrasının (a) ve (b) bentleri ile (16) numaralı fıkrasının (a) ve (b) bentlerinde yer alan tutarlar aşağıdaki şekilde yeniden belirlenmiş , (16) numaralı fıkranın sonuna aşağıdaki (c) bendi eklenmiş aynı tarifenin XI inci bölümünün başlığı "Finansal faaliyet harçları" olarak değiştirilmiş, bölümün (8) numaralı fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve tarifenin sonuna aşağıdaki (10) numaralı fıkra eklenmiştir.
a) Resmi makamlar tarafından gerçek kişilere verilecek silah taşıma müsaade vesikaları (Her yıl için)
(250.000.000.TL)
b) Bulundurma vesikaları
(400.000.000.TL)
c) Özel kanuna göre verilecek yivsiz tüfek ruhsatnameleri
(10.000.000.TL)"
XI- Finansal Faaliyet Harçları
"8-a) Sigorta şirketleri kuruluş izin belgeleri (Her yıl için)
(42.622.000.000.TL)
b) Emeklilik şirketleri kuruluş izin belgeleri (Her yıl için)
(30.000.000.000.TL)"
"10. İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında yapılan iş ve işlemler nedeniyle alınan menkul kıymet kotasyon ve tescil ücretleri, kurtaj ücretlerinden borsa yönetimine ödenecek borsa payları ve Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yapılan tescil ve kayıtlar nedeniyle alınan ücretler üzerinden
(Yüzde 50)"
5035 sayılı Kanunun 49 uncu maddesinin 5 inci fıkrası ile 492 sayılı Harçlar Kanununa ekli (8) sayılı tarifenin "V-Satış ruhsatnameleri" başlıklı bölümünün 1 inci maddesinde yer alan tekel konusuna giren maddeleri satmak isteyenlere verilecek satış ve ruhsat tezkereleri ile 2 inci maddesinde yer alan tekel konusuna giren maddeleri imal ve ithal etmek isteyenlere verilecek izin vesikaları Harçlar Kanunu kapsamı dışına çıkarılmıştır.
G-(9) Sayılı Tarifede Yapılan Değişiklikler
5035 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesi ile 492 sayılı Harçlar Kanununa ekli (9) sayılı tarifenin "II-Sürücü belgesi harçları" bölümünün (a) bendi aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiştir.
"a) A1, A2, B, F ve II. sınıfı sürücü belgelerinden
(100.000.000.TL)"
Yapılan düzenleme ile K sınıfı sürücü aday belgesi Harçlar Kanunu kapsamı dışına çıkarılmıştır.
Mevzuattaki Gelişmeler
