I-   VERGİ USUL KANUNUNDA ENFLASYON DÜZELTMESİ

 

Vergi Usul Kanunun geçici 25 inci maddesi ile 31.12.2003 tarihli bilançolardaki parasal olmayan kıymetlerin yeniden değerlemesine ilişkin düzenlemelere yer verilmiş; mükerrer 298 inci maddesinde ise enflasyon düzeltmesine ilişkin genel hükümler belirlenmiştir.

 

31.12.2003 tarihli bilançolardaki parasal olmayan kıymetlerin tümü geçici 25 inci maddedeki düzenlemeler çerçevesinde, 31.12.2004 tarihli bilançolardaki kıymetler ise mükerrer 298 inci maddedeki düzenlemeler çerçevesinde enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş ve yeniden değerlenmiştir.

 

 

 

II-    YAPILANDIRMA KANUNLARIYLA VERGİ USUL KANUNUNA İLAVE EDİLEN ENFLASYON DÜZELTMELERİ

 

II.1- 7144 Sayılı Kanunla Getirilen Düzenlemeler

 

Yukarıda gösterildiği gibi, Vergi Usul Kanununun geçici 25 inci ve mükerrer 298 inci maddelerinde bilançolarda yer alan parasal olmayan kıymetlerin tamamı yeniden değerlendirilirken; 18.05.2018 tarihli resmi gazetede yayımlanan 7144 sayılı Kanunun 5 inci maddesi ile VUK’a ilave edilen geçici 31 inci maddesinde, bilançolarda yer alan kıymetlerden sadece taşınmazlar yeniden değerlemeye tabi tutulmuştur.

 

 

II.2- 7326 Sayılı Kanunla Getirilen Düzenlemeler

 

7326 sayılı Kanun’un 11 inci maddesi ile, Vergi Usul Kanunu’nun geçici 31 inci maddesine bir fıkra eklenerek aktife kayıtlı taşınmazların yanında, amortismana tabi diğer iktisadi kıymetler için de yeniden değerleme imkanı getirilmiştir.

 

 

II.2.1- Yeniden Değerlenecek İktisadi Kıymetler

 

7326 sayılı Kanunla, yukarıda da değinildiği gibi taşınmazların dışında amortismana tabi diğer iktisadi kıymetler de yeniden değerleme kapsamına alınmıştır. Böylece;

-       Gayrımenkuller, mütemmim cüzüleri ve teferruatları, (boş arazi ve arsalar da, taşınmazların amortismana tabi olması zorunluluğu olmaması nedeniyle yeniden değerlemeye tabi tutulabilecektir)

-       Amortismana tabi

·     tesisat ve makineler

·     gemiler ve diğer taşıtlar

·     gayrımaddi haklar

·     alet, edevat, mefruşat ve demirbaşlar

·     zirai işletmelere dahil hayvanlar

·     tarım işletmelerindeki meyvelik, zeytinlik, çiçeklik, bağ gibi tarım tesisleri

·     maden ve taşocakları

·     işletmede inşa edilmiş her nev’i yollar ve harklar

·     elektrik üretim ve dağıtım varlıkları

·     aktifleştirilen ilk tesis ve taazzuv giderleri

·     peştemallıklar

·     amortismana tabi diğer iktisadi kıymetler

yeniden değerleme uygulama kapsamına alınmıştır.

 

 

II.2.2- Yeniden Değerleme Kapsamında Olmayan İktisadi Kıymetler

 

-       Bilançoların ticari mallar hesabında yer alan taşınmazlar

-       Sat-kirala-geri al işlemine tabi edilen iktisadi kıymetler

-       Kira sertifikası ihracına konu edilen iktisadi kıymetler

-       İktisadi kıymetlerin alım, satım ve inşa işlerini yapanların bu amaçla aktiflerindeki emtia niteliğindeki iktisadi kıymetler

yeniden değerlemeye tabi tutulmayacaklardır.

 

 

II.2.3- Yeniden Değerlemede Amortismanlar

 

İktisadi kıymetlerin yeniden değerlemesinde, bunlara ait amortismanlar da aynı değerleme katsayısı ile değerlenecek ve herhangi bir yılda yapılmamış amortismanın mevcudiyeti durumunda bu amortismanlar da ayrılmış varsayılacaktır.

 

 

II.2.4- Değerleme Katsayısının Hesabı

 

a)     İktisadi Kıymetlerin Mükerrer 298 inci Madde Çerçevesinde Değerlenmiş Olması Durumu

 

7326 sayılı Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten bir önceki aya (2021 Mayıs) ilişkin Yİ-ÜFE değerinin değerleme yapılan bilançonun ait olduğu tarihi takip eden aya ilişkin Yİ-ÜFE değerine bölünmesi ile bulunan oran, değerleme katsayısıdır.

 

 

Örnek: 31.12.2004 tarihli bilançoda yer alıp, enflasyon düzeltmesi sonucu kayıtlarda 2.000.000 TL değeriyle yer alan binanın yeniden değerlemesi (2018 yılında, 7144 sayılı Yasa gereğince değerlenmemiştir)

 

2021 Mayıs Yİ-ÜFE katsayısı   : 666,79

2005 Ocak Yİ-ÜFE katsayısı    : 114,83

666,79 / 114,83                     : 5,80675

2.000.000 x 5,80675 = 11.613.500 TL

 

 

b)    İktisadi Kıymetlerin Enflasyon Düzeltmesinden Sonraki Tarihte İktisap Edilmesi Durumu

 

7326 sayılı Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten bir önceki aya (2021 Mayıs) ilişkin Yİ-ÜFE değerinin taşınmazın iktisap edildiği ayı izleyen aya ilişkin Yİ-ÜFE değerine bölünmesi ile bulunan oran, değerleme katsayısıdır.

 

 

Örnek: 2010 yılı Mart ayında iktisap edilen 2.000.000 TL değerindeki binanın yeniden değerlemesi (2018 yılında, 7144 sayılı Yasa gereğince değerlenmemiştir)

 

2021 Mayıs Yİ-ÜFE katsayısı   : 666,79

2010 Nisan Yİ-ÜFE katsayısı   : 174,96

666,79 / 174,96                    : 3,8111

2.000.000 x 3,8111 = 7.622.200 TL

 

 

c)      2010 yılı Mart ayında iktisap edilen 2.000.000 TL değerindeki yukarıdaki bina, 2018 yılında 7144 sayılı Yasa gereğince değerlenmemiş olup, 7326 sayılı Yasa gereğince yeniden değerlenecektir.

 

-         7144 sayılı Yasa gereği yapılan değerleme

 

2018 Nisan Yİ-ÜFE katsayısı   : 341,88

2010 Nisan Yİ-ÜFE katsayısı   : 174,96

341,88 / 174,96                    : 1,9540

2.000.000 x 1,9540 = 3.908.093 TL

 

 

-         7326 sayılı Yasa gereği yapılan yeniden değerleme

 

2021 Mayıs Yİ-ÜFE katsayısı   : 666,79

2018 Nisan Yİ-ÜFE katsayısı   : 341,88

666,79 / 341,88                    : 1,9503

3.908.093 x 1,9503 = 7.622.199 TL

 

 

II.2.5- Net Bilanço Aktif Değeri ve Fon Hesabı

 

Net bilanço aktif değeri; taşınmazlar ve amortismana tabi iktisadi kıymetlerin aktif kıymetleri ile amortismanlarının yeniden değerlendirilmesi sonucunda; taşınmazın yeni değerinden, değerlemeye tabi tutulmuş amortismanın tenzili suretiyle bulunan değerdir.

 

Yeniden değerleme neticesinde taşınmazların ve amortismana tabi iktisadi kıymetlerin değerinde meydana gelecek değer artışları, bilançonun aktifinde özel bir fon hesabında gösterilecektir.

 

 

II.3- İktisadi Kıymetlerin Yeniden Değerlemesinde Süre, Verilecek Beyanname ve Ödenecek Vergi

 

Bilanço esasına tabi gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri 31.12.2021 tarihine kadar taşınmazlarını ve amortismana tabi iktisadi kıymetlerini yeniden değerleyebilecekler, yeniden değerleme işlemini gerçekleştirdikleri tarihi izleyen ayın 25 inci günü akşamına kadar bir beyanname ile bağlı oldukları vergi dairesine beyan edecekler ve aynı süre içinde pasifte özel fon hesabında gösterilen değer artış tutarı üzerinden % 2 oranında hesaplanan verginin ilk taksitini beyanname verme süresi içinde, izleyen taksitlerini beyanname verme süresini takip eden ikinci ve dördüncü ayda olmak üzere üç eşit taksitte ödeyeceklerdir.

 

 

II.4- Değerlenen İktisadi Kıymetlerin Satılması, Özel Fon Hesabının Sermayeye İlavesi

 

Yeniden değerlemeye tabi tutulan taşınmazların ve amortismana tabi iktisadi kıymetlerin elden çıkarılması halinde, elde edilen kazancın tespiti yapılırken pasifte özel fon hesabında gösterilen değer artış tutarı kazancın tespitinde dikkate alınmayacaktır. Bir başka deyişle, kazancın tespitinde tenzil edilecektir.

 

Özel fon hesabında gösterilen değer artış tutarı sermayeye ilave edilmesi dışında kullanılır veya bir başka hesaba aktarılırsa, bu tutar ilgili dönemde gelir veya kurumlar vergisine tabi tutulacaktır.

 

 

II.5- Değerlenen Taşınmazın Enflasyon Düzeltmesine Tabi Tutulması

 

Geçici 31 inci maddeye göre değerlenen bir taşınmazın ve amortismana tabi iktisadi kıymetin mükerrer 298 inci maddeye göre enflasyon düzeltmesine de tabi tutulması durumunda; bilançonun pasifinde yer alan değer artış fonu, özsermayeden düşüldükten sonra enflasyon düzeltmesine tabi tutulacaktır.

 

Saygılarımızla

Gaziantep, 29.07.2021