Sayın Yetkililer

Müşavirliğimizce yapılan muhasebe denetimlerinde, ihracatçı firmalarımızın yurtdışı satışlarıyla ilgili muhasebe kayıtlarında farklı uygulamalar görülmüştür. 

Bilindiği gibi, yurtdışı satışlarda muhasebe kayıtlarına esas olan aşağıdaki belgeler düzenlenmekte, dolayısıyla yurtdışı satışla ilgili her düzenlenen belge ayrı bir aşama oluşturmaktadır. 

1-     Faturanın düzenlenmesi

2-     Gümrük beyannamesinin düzenlenmesi

3-     Eşyanın gümrük hattını geçmesi

4-     Dövizin ihracatçı firma banka kayıtlarına girmesi

5-     Dövizin Türk Lirasına çevrilmesi 

Yukarıda da değindiğimiz gibi, ihracatçı firmalar farklı muhasebe kayıtları düzenlemekte;

§        bazıları ilk muhasebe kaydını faturayı düzenlediği,

§        bazıları gümrük beyannamesinin düzenlendiği,

§        bazıları ise eşyanın gümrük hattını geçtiği

tarihteki kuru esas alarak, ilk muhasebe kaydını yapmaktadır.  

Yine bazı firmalarımız, aynı yıl içinde, dövizin banka kayıtlarına girdiği aşamayı 601-Yurtdışı Satışlar Hesabı ile ilişiklendirmekte; bazıları ise 646-Kambiyo Karları  Hesabını kullanarak, gelir kaydı yapmaktadır. 

Yine Müşavirliğimizce yapılan tespitlerde, yurtdışı alacağı niteliğinde olan ihracat bedellerinin geçici vergi dönemlerinde bazı firmalarımızca değerlemeye tabi tutulmadığı, bazılarınca ise değerlendirilip, kur farkı geliri/gideri hesaplarına alındığı görülmüştür. 

 

İhracatta Nihai Satış Tutarı (Dövizin Banka Kayıtlarına Girişi) 

İhraç edilen bir malın nihai satış tutarı, ihracatla ilgili dövizin ihracatçı firmanın banka kayıtlarına girdiği tarihteki kura göre hesaplanan tutardır. 

Dolayısı ile daha önceki aşamalarda yapılan muhasebe kayıtları geçici hesap niteliğinde olup, satış tutarı, kurdaki değişmeler dikkate alınarak dövizin banka kayıtlarına girdiği tarihte belirlenmektedir.

 

V.U.K. ve KDV Kanunlarındaki Düzenlemeler ve Muhasebe Kayıtları 

Fatura düzenlenmesine ilişkin hükümler VUK’nda yer almakta olup, fatura düzenlenmesi, beraberinde muhasebe kaydını da gerektirmektedir. 

Diğer taraftan, KDV Kanununa göre, ihracatın beyan edileceği dönemin, malın gümrük hattını geçtiği tarihe isabet eden ay olarak belirlenmesi nedeniyle, intaç tarihindeki kur esas alınarak ihraç edilen malın değerinin ayrıca hesaplanması ve dolayısı ile ikinci bir muhasebe kaydı (kur değişmiş ise) gerekmektedir. 

 

Konuyla İlgili Bazı Özelgeler ve Faturanın İntaç Tarihinde Düzenlenmesi  

Vergilemeyle ilgili bazı dergilerde yer alan bazı özelgelerde; malın işyeri/fabrika teslimi hariç, diğer tür ihracatlar için fatura tarihinin fiili ihraç tarihi olması tavsiye edilmektedir. 

Ancak, uygulamada ihracatla ilgili belgeler arasında yer alan faturaların intaç tarihinden önce düzenlenmesi gerekmektedir. 

Diğer taraftan, FOB teslimlerde, mal gümrük hattını geçmeden teslim edilmektedir.   

Dolayısıyla Müşavirliğimiz, yukarıdaki özelgelerde yer alan “Düzenlenen faturaların tarihlerinin, fiili ihraç tarihi olması gerekir” yorumuna katılmamaktadır.  

Öte yandan, bu tür uygulamalar, geçici vergi uygulamalarında ve yıl sonlarındaki tarih atlamalarında vergisel risk taşımaktadır. 

 

Müşavirliğimizin Konuyla İlgili Tavsiyeleri  

Yukarıda özetlenmeye çalışılan konuyla ilgili olarak, Müşavirliğimiz aşağıdaki tavsiyelerde bulunmaktadır. 

1-     Fatura ve intaç tarihlerinin farklı tarihler olması durumunda, ilk muhasebe kaydı fatura tarihindeki kur üzerinden yapılmalıdır.

2-     KDV Beyannamesine alınacak değerin hesaplanması amacı ile, intaç tarihindeki kur değişikliği neticesi, ikinci muhasebe kaydı olmalıdır.

3-     Yurtdışı satışın neticelendiği muhasebe kaydı, bedelinin bankaya geliş tarihindeki kur üzerinden hesaplanan kayıt olmalı ve 601 hesapla ilişkilendirilmelidir. (İ  hracat bedelinin banka kayıtlarına intikalinin bir sonraki yılda gerçekleşmesi halinde, oluşacak kur farkları 646/656 nolu hesaplarda izlenmelidir.)

4-     Bankadaki dövizin daha sonraki tarihlerde TL’sına çevrilmesi nedeniyle oluşacak kur farkları 646/656 Kur Farkı Geliri/Gideri Hesaplarında takip edilmelidir.

5-     Diğer taraftan 217 sayılı GVK Genel Tebliği gereğince ihracat bedelinin banka kayıtlarına girmesinden önce, yurtdışı alacağı niteliğinde olan bedelin geçici vergi dönemlerinde değerlemelerinin yapılması gerekmektedir.  

 Bilgilerinize sunulur. 

Saygılarımızla

Gaziantep, 14.01.2005