Sayın Yetkililer  

31.01.2004 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 5083 sayılı Kanun’la, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin para birimi 01.01.2005 tarihinden itibaren Yeni Türk Lirası olarak belirlenmiştir.

Yeni Türk Lirası uygulamada bir takım değişikliklere yol açacağından, Müşavirliğimiz mevcut mevzuatlardan yola çıkarak, Yeni Türk Lirasının kullanımıyla gündeme gelecek konulara kısaca aşağıda yer vermiştir.

 

A- 5083 Sayılı Kanunla Getirilen Düzenlemeler

 

1- Türk Lirası ve Yeni Türk Lirası Arasındaki Değişim Oranı

1 Yeni Türk Lirası 1.000.000.-TL’sına eşittir.  Yeni Türk lirasının (YTL) alt birimi Yeni Kuruş olup, 1 Yeni Türk Lirası 100 Yeni Kuruşa (YKr) eşittir.

YTL cinsinden yapılan işlemlerde, yarım Yeni Kuruşun üzerindeki değerler bir Yeni Kuruşa tamamlanır. Yarım Yeni Kuruş ve altındaki değerler dikkate alınmaz.

 

2- Türk Lirası ve Yeni Türk Lirasının Birlikte Tedavülü

 01.01.2005 - 31.12.2005 tarihleri arasında TL ve YTL birlikte tedavül edilecektir.

  

3- Etiket ve Tarife Listeleri

01.01.2005 - 31.12.2005 tarihleri arasında bütün mal ve hizmet bedellerinin etiket ve tarife listeleri TL ve YTL olarak ayrı ayrı gösterilmek zorundadır.

Bu yükümlülüğü yerine getirmeyenler hakkında 4077 sayılı Kanunun 25 inci maddesinin ikinci fıkrasında öngörülen ceza (2004 yılı ceza tutarı olan 128.000.000.-TL’nın 2004 yılı yeniden değerleme oranıyla endekslenmesi sonucu bulunacak tutar) uygulanır.

 

4- Türk Lirasına Yapılan Atıflarda Değişiklik

Kanunlarda ve diğer mevzuatta, idari işlemlerde, yargı kararlarında, her türlü hukuki muamelelerde, kıymetli evrak ve hukuki sonuç doğuran diğer belgeler ile ödeme ve değişim araçlarında TL’sına yapılan atıflar yukarıda belirtilen değişim oranında YTL’na yapılmış sayılır.

 

5- Dönüştürme İşlemlerinde Vergi, Resim, Harç İstisnası

Türk Lirası üzerinden yapılan her türlü hukuki muamele ile hukuki sonuç doğuran belgelerin Yeni Türk Lirasına göre değiştirilmesi işlemlerindeki muameleler ve düzenlenecek belgeler 31.12.2005 tarihine kadar her türlü vergi, resim, harç ve diğer yükümlülüklerden istisna edilmiştir.

 

 

 B- 13 Sıra Nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Tebliğ TASLAĞI’nda Yer Alan Düzenlemeler

 

 1- 01.01.2005  Tarihinden  İtibaren  Düzenlenecek  Belgeler  ve  Yapılacak Muhasebe Kayıtları

Henüz taslak halinde bulunan 13 sıra nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğinde, 01.01.2005 tarihinden itibaren düzenlenecek tüm belgelerin ve yapılacak muhasebe kayıtlarının YTL ve YKş üzerinden yapılacağı belirtilmiştir.

31.12.2004 tarihi sonuna kadar düzenlenecek belgeler ve muhasebe kayıtları TL üzerinden yapılacak, dönem sonu işlemleri ve mali tablolar yine TL üzerinden düzenlenerek, bu şekilde muhafaza edileceklerdir.

Ancak, 31.12.2004 tarihli muhasebe kayıtları YTL’na dönüştürülerek, 01.01.2005 tarihinde açılış kaydı olarak kayıtlara alınacaktır.

Önceki dönemlere ilişkin olmakla birlikte 01.01.2005 tarihinden sonra düzenlenecek faturalar da YTL’na dönüştürülerek, kayıtlara alınacaktır.

 

 2- 01.01.2005 Tarihinden Önce Satılan Malların 2005 Yılında İade Edilmesi

01.01.2005 tarihinden önce satılan ve faturası TL üzerinden düzenlenmiş malların, bu tarihten sonra iade edilmesi halinde, faturadaki tutarlar YTL’na dönüştürülerek hesaplara alınacak ve iade faturaları da YTL üzerinden düzenlenecektir.

 

3- 2004 Yılına İlişkin Faturanın 01.01.2005 Tarihinden Sonra Alınması

Vergi Usul Kanunundaki sürelere ilişkin hükümlere uyulması ve 2004 yılı hesaplarının kapatılmamış olması şartıyla, 2004 yılına ilişkin faturanın 01.01.2005 tarihinden sonra alınması halinde mükellefler, YTL üzerinden düzenlenmiş faturayı TL’ye çevirerek, kayıtlarına alacaklardır.

 

4- YTL’na Dönüştürme İşlemlerine Alt Hesaplardan Başlanacaktır.

Ana hesaplardaki toplam TL tutarların YTL’na dönüştürülmesinde bulunacak tutarlar ile alt hesapların ayrı ayrı dönüşümünde bulunacak tutarların toplamı yuvarlamalar nedeniyle eşit olmayabilecektir. Bu nedenle alt hesapların tek tek YTL’na çevrilmesi suretiyle bulunan toplam tutarın muhasebe kaydının yapılması gerekmektedir.

 

5- 31.12.2004 Bilançosunun YTL’na Dönüştürülmesi

01.01.2005 tarihinde YTL para birimine göre dönüştürülen bilanço açılış maddesi olarak kaydedilecektir. Bilançoda ortaya çıkabilecek olumlu veya olumsuz farklar 679- Diğer Olağandışı Gelir ve Karlar Hesabı veya 689- Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar Hesabında izlenmek suretiyle gelir ve gider kayıtlarına alınacaklardır.

 

6- Amortismana  Tabi  İktisadi  Kıymetler ile Bunlara Ait Amortismanların YTL’na Dönüştürülmesi

Her bir iktisadi kıymetin ve buna ait amortismanın ayrı ayrı YTL’na dönüştürülmesi gerekmektedir.

Kayıtlarda 1 TL iz bedeliyle takip edilen amortismana tabi iktisadi kıymetlerin iz bedeli 1 YKş’a dönüştürülecek ve hesaplara 0,01 YTL olarak kaydedilecektir.

 

7- Çek veya Senet Tutarlarının YTL’na Dönüştürülmesi

Her bir çek veya senet tutarının ayrı ayrı YTL para birimine dönüştürülmesi gerekmektedir.

 

8- Kasa Hesabı TL ve YTL Olarak İzlenebilecektir.

01.01.2005 – 31.12.2005 tarihleri arasında her iki para birimi de tedavülde olacağından, dileyen mükellefler her iki para birimini Kasa Hesabında açılacak TL ve YTL alt hesaplarında izleyebileceklerdir.

  

9- Özel Hesap Dönemi Tayin Edilen Mükelleflerde YTL’na Geçiş

Özel hesap dönemine tabi mükellefler, 31.12.2004 tarihi itibarıyla geçici mizan çıkartarak, mizanda yer alan hesapları YTL’na çevireceklerdir. Bu hesaplar 01.01.2005 tarihine açılış maddesi olarak kaydedilecektir.

 

10- İşletme Hesabı Esasına Göre Defter Tutan Mükelleflerde YTL’na Geçiş

İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler de 01.01.2005 tarihinden itibaren kayıtlarını YTL’na dönüştürerek, YTL para birimine göre defter tutacaklardır.

 

11- 2004 Yılı Vergilendirme Dönemine İlişkin Beyannameler ve Bildirimler

2004 yılı vergilendirme dönemine ilişkin olmakla birlikte 01.01.2005 tarihinden sonra verilecek KDV, muhtasar, geçici vergi, kurumlar vergisi gibi beyannameler ve belgeler YTL üzerinden düzenlenecektir.

2004 yılı harcamalarından kaynaklanan ücretlilerde vergi indirimi uygulamasında, vergi indirimine esas alınacak belgelerdeki para birimi TL olacağından, vergi indirimine ait bildirimler de TL üzerinden doldurulacaktır.

Ancak, 01.01.2005 tarihinden itibaren ücretlerin YTL olarak ifade edilmesi nedeniyle, TL olarak hesaplanan vergi indirimi tutarı bildirimi alan kurum tarafından YTL’na çevrilerek, muhtasar beyannamede mahsup konusu yapılacaktır.

Yine işletmelerin 2004 ve öncesi yıllara ilişkin olarak müşterilerine verdikleri dekont, hesap özeti gibi belgeler TL üzerinden düzenlenebilecektir.

 

12- Beyanname Ekinde Verilen Karşılaştırmalı Mali Tablolar

2004 yılı işlemlerine ilişkin olarak düzenlenen ancak, 01.01.2005 tarihinden sonra verilmesi gereken Gelir ve Kurumlar Vergisi Beyannameleri ekinde yer alan karşılaştırmalı bilanço ve gelir tablolarının, önceki dönem ve cari dönemin kıyaslamasının yapılabilmesi için aynı para birimi üzerinden düzenlenmesi gerekmektedir.

Bu nedenle karşılaştırmalı bilanço ve gelir tablolarında kullanılacak para birimi YTL olacaktır.

 

13- Hesaplanan Vergiler En Az 1 Yeni Kuruş Olacaktır.

01.01.2005 tarihinden itibaren ödeme aşaması ve işlem sonuçlarında kullanılacak en küçük para birimi 1 YKş olacağı için, hesaplanan vergiler de en az 1 YKş olacaktır. Hesaplanan verginin yarım YKş’un altında olması halinde bu vergi dikkate alınmayacak, yarım YKş ve üzerinde ise vergi 1 YKş’a tamamlanacaktır.

 

14- Katma Değer Vergisinin Faturada Gösterilmesi

Mal ve hizmet teslimlerine ilişkin olarak düzenlenecek fatura veya fatura yerine geçen belgelerde farklı ve aynı orana tabi birden fazla mal ve hizmet bedeli gösterildiğinde, katma değer vergisi, her farklı oran için ayrı ayrı ve aynı orana tabi mal ve hizmetlerin matrah toplamları dikkate alınarak hesaplanacaktır.

 

15- ÖTV Kapsamına Giren Mallarda ÖTV’nin Faturada Gösterilmesi

Özel tüketim vergisi kapsamına giren mallar için düzenlenen fatura veya fatura yerine geçen belgelerde, her bir mal için ayrı ayrı ÖTV hesaplanacaktır.

 

 

C- 60 Seri Nolu Katma Değer Vergisi Mükelleflerinin Ödeme Kaydedici Cihazları Kullanmaları Mecburiyeti Hk. Kanunla İlgili Genel Tebliğ

 

 1- Ödeme Kaydedici Cihazlar YTL ve YKş’a Göre İşlem Yapacak Şekilde Düzenlenecektir.

 Ödeme kaydedici cihazlar en geç 31.03.2005 tarihine kadar YTL ve YKş’a göre işlem yapacak şekilde düzenlenecektir.

 Cihaz hafızasında yer alan TL bilgileri de ayrı toplam olarak gösterilecektir.

 

2- Kayıt ve Belge Verme İşlemleri YTL ve YKş’a Göre Gerçekleştirilecektir. 

01.01.2005 tarihinden itibaren yapılan satışlarda müşteriler ödemeyi hangi parayla yaparsa yapsın (TL, YTL, YKş) kayıt ve belge verme işlemleri YTL ve YKş olarak gerçekleştirilecektir.

 

 

 D- Türk Ticaret Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun TASARISI

  

1- Hisse Senetlerinin İtibari Kıymeti En Az 1 Yeni Kuruştur.

Türk Ticaret Kanununda hisse senetlerinin itibari kıymetini belirleyen 399 uncu madde, YTL’na geçilmesiyle değişikliğe uğramıştır.

Eski düzenlemede 500 TL olan itibari kıymet, YTL’na geçilmesiyle çok düşük kalacağından, yeni değer 1 YKş olarak tespit edilmiştir. Bu kıymet en az 1 YKş olarak yükseltilebilir. Bu miktarlar Bakanlar Kurulu Kararıyla 100 katına kadar çıkarılabilir.

Hisse senetlerinin itibari kıymeti 1 YKş ve katları şeklinde olmayan anonim şirketler 31.12.2009 tarihine kadar yukarıdaki maddeye intibak ettirilmelidir. Bu süre Bakanlar Kurulu Kararıyla 5 yıla kadar uzatılabilir.

  

2- Limited Şirketlerde Payların Devir İçin Bölünmesi

Her bölümü 500 TL’dan aşağı olmamak şartıyla bir payın bölünmesi ve devri mümkünken, YTL’na ait düzenlemelerden sonra bu tutar 25 YTL olarak belirlenmiştir. 

 

 

FİRMALARIMIZIN DİKKATİNE

Kullanılan muhasebe programlarının Yeni Türk Lirasına uygun hale getirilmesi için hazırlıklara başlamanız Müşavirliğimizce tavsiye edilmektedir.

 

Bilgilerinize sunulur.

Saygılarımızla

  

Gaziantep, 02.10.2004