Sayın Yetkililer

 

Türk vergi sistemine ilk kez Vergi Usul Kanunu’nun geçici 11 inci maddesi ile ve “yeniden değerleme” başlığı ile giren enflasyon düzeltmesi uygulaması; 3332 sayılı Kanunla “enflasyon düzeltmesi ve yeniden değerleme oranı” başlığı altında, 01.01.1987 tarihinden itibaren VUK’un mükerrer 298 inci maddesi olarak hüküm ifade etmektedir.

 

 

I-   Enflasyon Düzeltmesi Uygulaması

 

Enflasyon düzeltmesine ilişkin şartlar, vergi uygulaması tarihinde ilk kez 31.12.2003 tarihli mali tablolar için, VUK’un geçici 25 inci maddesinde belirlenen düzenlemeler çerçevesinde ve zorunlu tutularak uygulanmış olup, herhangi vergisel maliyet getirilmemiştir.

 

Geçici 25 inci madde gereğince, VUK’un mükerrer 298 inci maddesine göre enflasyon düzeltmesine tabi tutulan iktisadi kıymetler, iktisadi kıymetin aktife giriş tarihinden itibaren düzeltmeye tabi tutulmuştur.

 

 

II-    Yapılandırma Kanunlarıyla Getirilen Enflasyon Düzeltmesi Uygulamaları

 

7144 ve 7326 sayılı yapılandırma kanunları ile enflasyon düzeltmesi yapılacak iktisadi kıymetler ve düzeltme şartları belirlenmiş olup, düzeltme uygulaması isteğe bağlı tutulmuş ve vergisel maliyet getirilmiştir.

 

Yapılandırma Kanunları ile getirilen enflasyon düzeltmesi uygulamalarında, düzeltmeler iktisadi kıymetin aktife giriş tarihinden (veya enflasyon düzeltmesine tabi tutulduğu son tarihten) itibaren düzeltmeye tabi tutulmuştur.

 

 

III- 3338 Sayılı Kanunla Yapılan Değişiklik

 

3338 sayılı Kanun’un 31 inci maddesi ile 01.01.2022 tarihinden geçerli olmak üzere, Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 298 inci maddesine (Ç) fıkrası ilave edilmiş, madde başlığı da “enflasyon düzeltmesi, yeniden değerleme oranı ve yeniden değerleme” olarak değiştirilmiştir.

 

Getirilen (Ç) fıkrası hükmü ile, bilanço esasına göre defter tutan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine isteğe bağlı ve aşağıda belirtilen şartlar çerçevesinde, yıllık olarak enflasyon düzeltmesi imkanı getirilmiştir.

 

 

III.1- Yeniden Değerlenecek İktisadi Kıymetler ve Kıymetlerin Değerleri

 

v  Hesap dönemi içinde aktife giren iktisadi kıymetler için aktife girdiği hesap döneminde, yeniden değerleme yapılmayacaktır.

v  İktisadi kıymetlerin maliyet bedellerine eklenmiş bulunan (iktisadi kıymetlerin aktifleştirildiği hesap dönemine ilişkin olanlar hariç) kur farkları ve kredi faizleri (bunlara isabet eden amortismanlar dâhil) yeniden değerleme kapsamına alınmayacaktır.

v  Yeniden değerlemede, iktisadi kıymetlerin ve bunlara ait amortismanların, bu Kanunda yer alan değerleme hükümlerine göre tespit edilen ve değerlemenin yapılacağı hesap dönemi sonu itibarıyla yasal defter kayıtlarında yer alan değerleri dikkate alınacaktır. Amortismanın herhangi bir yılda yapılmamış olması durumunda, yeniden değerlemeye esas alınacak tutar bu amortismanlar tam olarak ayrılmış varsayılarak belirlenecektir.

 

 

III.2- Yeniden Değerlemenin Yıllık Bazda Uygulanacağı

 

v  Her yılın yeniden değerleme oranı ancak o yıla ait değerlemede nazara alınabilecektir. Yeniden değerlemenin herhangi bir yıl yapılmamasından veya değerleme oranının düşük uygulanmasından dolayı daha sonraki yıllarda geçmiş dönemlere ilişkin yeniden değerleme yapılamayacaktır.

 

v  Yeniden değerlemenin herhangi bir yılda yapılmaması durumunda, sonraki hesap dönemlerine ilişkin olarak (Ç) fıkrası kapsamında yeniden değerleme yapılabilecektir.

 

 

III.3- Yeniden Değerleme Yapılacak Hesaplama ve Kayıtlar

 

v  İktisadi kıymetlerin yasal defter kayıtlarındaki değerleri ve bunlara ilişkin amortismanların, yeniden değerlemenin yapılacağı yıla ait olan yeniden değerleme oranı ile çarpılması suretiyle yeniden değerleme sonrası değerleri bulunacaktır.

 

Yapılacak değerlemede yeniden değerleme oranı olarak Hazine ve Maliye Bakanlığınca Resmi Gazetede ilan edilen oran dikkate alınacaktır. Kendilerine özel hesap dönemi tayin olunan mükellefler için, özel hesap döneminin başladığı takvim yılına ait oran esas alınacaktır.

 

Geçici vergi dönemleri itibarıyla yapılacak değerlemede esas alınacak yeniden değerleme oranı, bir önceki yılın Kasım ayından başlamak üzere; 3, 6 ve 9 uncu aylarda bir önceki 3, 6 ve 9 aylık dönemlere göre Türkiye İstatistik Kurumunun Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksinde meydana gelen ortalama fiyat artış oranı esas alınmak suretiyle belirlenecektir.

 

v  Yeniden değerleme neticesinde iktisadi kıymetlerin değerinde meydana gelen değer artışı, yeniden değerlemeye tabi tutulan iktisadi kıymetlerin her birine isabet eden değer artışı ayrıntılı olarak görünecek şekilde, bilançonun pasifinde özel bir fon hesabında gösterilecektir. Değer artışı, iktisadi kıymetlerin yeniden değerleme sonrası ve yeniden değerleme öncesi net bilanço aktif değerleri arasındaki farktır.

 

v  İktisadi kıymetlerini bu fıkra kapsamında yeniden değerlemeye tabi tutan mükellefler bu kıymetlerini, yeniden değerleme sonrasında bulunan değerleri üzerinden amortismana tabi tutmaya devam edeceklerdir.

 

v  Pasifte özel bir fon hesabında gösterilen değer artışı tutarının, sermayeye ilave edilme dışında herhangi bir şekilde başka bir hesaba nakledilen veya işletmeden çekilen kısmı, bu işlemin yapıldığı dönem kazancı ile ilişkilendirilmeksizin bu dönemde gelir veya kurumlar vergisine tabi tutulacaktır. Sermayeye eklenen değer artışları, ortaklar tarafından işletmeye ilave edilmiş kıymetler olarak kabul edilecek ve bu işlemler kâr dağıtımı sayılmayacaktır.

 

 

III.4- Enflasyon Düzeltmesi Şartlarının Oluşumunda Yeniden Değerlenmiş Kıymetler

 

v  Yeniden değerlemeye tabi tutulan iktisadi kıymetlerin elden çıkarılmasından önce VUK mükerrer 298 inci maddenin (A) fıkrasında belirtilen enflasyon düzeltmesi yapılmasına ilişkin şartların oluşması halinde, anılan fıkranın (7) numaralı bendi uyarınca enflasyon düzeltmesi yapılacaktır. Söz konusu bent gereği öz sermaye kalemlerinin düzeltilmesinde bu madde kapsamındaki yeniden değerleme değer artış fonu öz sermayeden düşülecek, ayrıca mezkûr değer artış fonunun sermayeye ilavesi nedeniyle oluşan sermaye artışları sermaye artışı olarak dikkate alınmayacak ve enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacaktır.

v  (A) fıkrası uyarınca enflasyon düzeltmesine ilişkin şartların oluştuğu dönemlerde, bu fıkra uyarınca yeniden değerleme yapılmayacaktır. Anılan fıkrada belirtilen enflasyon düzeltmesine ilişkin şartların oluşmadığı ilk hesap döneminden itibaren, bu fıkra hükümleri uyarınca yeniden değerleme uygulamasına devam olunabilecektir.

v  Bu fıkra kapsamında yeniden değerleme yapılan hesap döneminden sonra (A) fıkrası uyarınca enflasyon düzeltmesi şartlarının yeniden oluşması durumunda, bu fıkra hükümlerine göre yeniden değerlemeye tabi tutulmuş olan iktisadi kıymetler ile bunlara ilişkin amortismanlar düzeltilmiş son değerleri dikkate alınarak enflasyon düzeltmesine tabi tutulacaktır.

 

 

III.5- Yeniden Değerlenen Kıymetin Satışı

 

v  Yeniden değerlemeye tabi tutulan iktisadi kıymetlerin elden çıkarılması (satış, devir, işletmeden çekiş, tasfiye gibi) halinde, bunlara isabet eden pasifte özel bir fon hesabında gösterilen değer artışları aynen amortismanlar gibi muameleye tabi tutulacaktır.

 

Saygılarımızla,

Gaziantep, 30.12.2021